Cani

suttaspecia dumèstica dû canis lupus
Cani
Dumisticatu
Cirnecu
Classificazzioni scintìfica
Duminiu:Eukaryota
Regnu:Animalia
Filu:Chordata
Suttafilu:Vertebrata
Classi:Mammalia
Òrdini:Carnivora
Famigghia:Canidae
Gèniri:Canis
Speci:C. lupus
Suttaspeci:C. l. familiaris
Trinomial name
Canis lupus familiaris

Lu cani (Canis domesticus in latinu) è nu mammìfaru veru cumuni, diffusu nta tuttu lu munnu, usatu pi la caccia, comu lu cani tìpicu sicilianu Cirnecu, o puru dumesticu. Lu cani è usatu midemma ntâ difisa, ntâ pasturizzia, e comu armalu di cumpagnìa o pi autri attivitati.
'N sicilianu s'usa la palora "cani" pi lu màsculu e 'n ginirali neutru, mentri pi la fìmmina si dici "cana".

Bioluggìa cancia

 
Mastinu napulitanu.

Lu cani àvi un pisu varianti: mìnimu 700gr e màssimu 90kg. Lu pirìudu di gistazziuni pi tutti li razzi è di 9 simani. Li figghi dû cani ponnu variari di li 2 a li 10 a la vota. Ô jornu d'oji li cani ànnu nu caràttari grazziusu e sucivuli, grazzi a l'addumisticamentu fattu di l'òmini: si fussiru 'n natura, murissiru già nta l'etati adurta.


Ntâ littratura siciliana cancia

  • Lu Cani e la Signa (na parti):
Un gentil'omu avìa na signa e un cani,
chi tinìa 'ncatinati tra un perterra;
vitti la signa un jornu chi lu pani
di lu campagnu era rimastu a terra;
ci spia: "A tia la fami 'un manca mai,
pirchì ora 'un manci? Dimmi, chi cosa ài?" [1]

Pruverbi cancia

  • A un povir'omu, ogni cani cci abbaja. [2]

Rifirimenti cancia

  1. Meli, Giuvanni (1995) Moral Fables and Other Poems: A Bilingual Anthology (Sicilian/English), Legas (antoluggìa bilinguali, traduciuta di Prof. Gaitanu Cipolla)
  2. Pitrè, Giuseppe Biblioteca delle tradizioni popolari siciliani (1871-1913)



L'òrdini di mammìfiri pi suttaclassi
Australosphenida: Monotremata

Marsupialia: Didelphimorphia · Paucituberculata · Microbiotheria · Notoryctemorphia · Dasyuromorphia · Peramelemorphia · Diprotodontia

Placentalia: Afrosoricida · Macroscelidea · Tubulidentata · Hyracoidea · Proboscidea · Sirenia · Cingulata · Pilosa · Scandentia · Dermoptera · Primate · Rodentia · Lagomorpha · Insectivora · Chiroptera · Pholidota · Carnivora · Perissodactyla · Artiodactyla · Citacea