Computer

màchina elittrònica ca s'adòpira pi fari cunti

Lu computer è na màchina cumplicata ca semu abbituati a usari comu na televisioni. Macari nta l'antichità c'era l'àbbacu (na sorta di badduttuleri). Ntê tempa muderni, ntô 1642, lu matimàticu e filòsufu Blaise Pascal mvintau na màchina carculatrici ca sirvìa pi fari cunti.

Fu sulu ntâ secunna guerra munniali ca, pi fari li càrculi balìstici ca sirvìanu pi sparari cchê cannuna, li miricani si mvintaru lu computer: ca nta li nizzi era na màchina grossa assai, e cu na putenza ca oi facissi arrìdiri.

Unu dî primi computer misi 'n circolazzioni versu lu 1980.

Lu computer, epperò, sirvìa sulu a li granni nnustri: custava assai, e era accussì granni ca ci vulìa n'appartamentu sulu pi fàrilu tràsiri. Sulu nta l'anni ottanta, quannu la IBM mvintau lu "personal computer", e suprattuttu quannu li giappunisi si cupiaru lu "personal computer IBM" e lu sò firmware, lu computer accuminzau a èssiri nu strumentu pi li cristiani cumuni. Li prezzi calaru, e li màchini accuminzaru a addivintari sempri cchiù putenti: avvucati, raggiuneri, e mpiegati - pi fari n'asempiu - s'accattaru lu sò personal computer e cci travagghiàvanu tutti li jorna, pi scrìviri (jittannu li vecchi màchini pi scrìviri o sarvànnuli comu robba antica bona sulu pi li musea), pi fari cunti (cu li fogghi alittrònici, ca fannu li cunti quasi di suli) e - chianu chianu - pi li vari travagghi.

Siccomu l'omu è macari schirzusu, cu li computer mvintau li vidiujoca (videogames), ca 'n principiu èranu sulu na specî di pinghe-ponghe cu na badduzza, e oi pàrinu film accussì riali ca quannu unu ci finisci di jucari e si susi ci pari ancora d'èssiri addivintatu nu zeru zeru setti oppuru lu Terminator.

A lu prisenti, li computer addivìntanu accussì nichi ca si tennu ntô parmu dì na manu: unu ci pò mèttiri li nùmmira di telèfunu, scrìviri comu supra un pezzu di carta, e macari attruvari la strata pi jiri câ màchina a un quarchi nnirizzu (navigaturi satillitari).

Neoluggismu cancia

La palora siciliana "computer" è nu neoluggismu ca poti puru asìstiri sutta li formi urali siciliani "compiuter", "compiuteru", "compiuteri", "cumputer", ecc.

Taliati macari cancia