La prima cruciata fu na spidizzioni militari ispirata dû papa Urbanu II chi appi comu scopu la libbirazzioni dî lochi santi liati â vita di Gesù Cristu.

Quannu lu papa Urbanu II ndicìu nu piddirinaggiu armatu ô cunciliu di Clermont (1095) nuddu prununciau la palora cruciata. Lu scopu, garantutu di Diu (Deus lo vult, Diu lu voli) era l'agghicu/agghicata di na massa mai viduta prima di piddirini ntê lochi santi dâ Cristianitati. Tanti ritennu tuttavia ca l'usu dâ forza militari fu unu strumentu privintivatu nzinu dû nizziu.

La cruciata si cunchiudìu ntô 1099 câ trasuta a Gerusalemmi. La nutizzia agghicau a Roma picca jorna doppu la morti di Urbanu II.