Rivurtura giorgiana di Texel

La rivuluzzioni Giorgiana di Texel (5 di aprili - 20 di maiu 1945) fu na nsurrizzioni dûn battagliuni di surdati suvietici giorgiani a Texel (prununziata Tessel) contra l'accupazzioni tudisca di l'ìsula ulannisi duranti la Secunna Guerra Munniali. Chista è spissu discritta comu l'urtimu campu di battagghia d'Europa.

Cimiteru militari a Texel

L'ìsula avia addivintatu un puntu strategicu dâ difisa tudiscadi l'Atlanticu e avia statu assai rinfurzata. Li surdati giorgiani eranu dâ Ripubbrica Sucialista Suvietica Giorgiana chi foru fatti priciuneri ntô frunti dû livanti, e chi ora cummattevanu allatu â li tudischi (vol diri, eranu priciuneri di tudischi chi avianu dicidutu di lassari lu so àsercitu e di cummattiri pi li tudischi mmeci di muriri di fami ntê campi di cuncintramentu 'n Girmania e 'n Pulonia), e si truvavanu ntâ l'ìsula, ntô campu di priciuneri a sirviri comu truppi d'aiutu contra li nimici dâ Girmania.

La notti di lu 5 - 6 di aprili 1945, mentri aspittavanu d'un mumentu â l'autru n'attaccu dî forzi alliati, si vutaru contru li tudischi e pi picca tempu pigghiaru lu cuntrollu di l'ìsula (comu 400 tudischi muriru dda notti), ma nun rinisciru a pigghiari li battirii navali di lu nord e di lu sud di l'isula. Pichissu nun pottiru firmari l'arrivu di li rinfozzi tudischi. Li tudischi lanciaru na cuntraffinsiva suppurtata di l'artigliria dû cuntinenti e, doppu simani di forti lotta, ripigghiaru l'ìsula.

Duranti 'sta Guerra Russa (comu veni canusciuta a Texel) quasi 800 tudischi, 500 giorgiani, e 120 abbitanti di Texel mureru. La distruzzioni fu enormi; duzzini di fatturii fôru abbruciati. Lu massacru e lu inutili spargimentu di sangui cuntinuò nzinô a doppu la capitulazzioni tudisca ntrâ l'Ulanna e a Danimarca, ntô lu 5 di maiu 1945, e la caduta difinitiva dâ Girmania, l'8 di maiu 1945. Nun prima dû 20 di maiu 1945, li truppi canadisi fôru capaci di pacificari l'urtimu campu di battagghia d'Europa.

Li Giorgiani morti riposanu ntô cimiteru cummimurativu a Hogeberg vicinu a Oudeschild. Li supravvissuti nun ficiru na fini filici: siguennu l'accordi dâ cunfirenza ri Yalta, fôru rimpatriati furzatamenti di l'Alliati dî campi di cuncintramentu tudischi ntâ li campi di priciuneri di l'Unioni Suvietica. Stalin cunzidirava li primi priciuneri di guerra dî tudischi comu traditura picchì nun avianu luttatu nzinô â morti; accussì na granni parti di dui miliuna di priciuneri suviètici chi foru rimpatriati ntâ l'Unioni Suvietica dî forzi Alliati â la fini dâ guerra fôru giustizziati appena riturnaru.

La sipurtura difinitiva di l'equipaggi di volu di l'Alliati si pò truvari ntô lu cimiteru cumuni in Den Berg.

Na mustra pirmanenti di chistu fattu si pò vidiri ntâ lu Musiu Aeronauticu ntâ l'ariuportu di l'ìsula.

Lijami di fora cancia