Ntâ linguìstica l'arbitraritati è na prupritati dô signu 'n senzu strittu e quinni dô signu linguìsticu.
Idda l'arbitraritati cunsisti ntô fattu ca nun ci sunnu liami mutivati, cunnessi quinni a la natura di li cosi, dirivàbbili pi raggiunamentu lòggicu o ussirvazzioni dâ rialitati, tra significanti e significatu di nu signu linguìsticu.
Pi d'asèmpiu lu significanti iattu nu havi nenti a chi vìdiri cu l'armali "iattu": nun c'è nudda cosa c'ampuni ca s'hà chiamari accussì.
Chistu nun signìfica ca nun ci sunnu liami pi nenti, ma voli dìciri ca li rapporti sunnu stabbiliti nun naturarmenti ma pi cunvinzioni dâ sucitati parranti.
Si li signa linguìstici nun fùssiru arbitrari, tutti li palori di li diversi lingui avìssiru a ssiri quasi li stissi.

Sicunnu lu patri funnaturi dâ linguìstica muderna Ferdinand De Saussure, 'n rialitati l'arbitraritati arriguarda tri intità ca sunnu cuivorti ntô prucessu dâ significazzioni:
nfatti ortri a lu significanti e a lu significatu, l'àuta intità cuinvuggiuta è lu rifirenti, zoè la rialità sterna, uggittiva a cui s'arrifirisci lu signu linguìsticu ntâ lu sò nzemi.
Stu fattu è chiaramenti allustratu ntâ lu gràficu canusciutu comu triànculu semiòticu.

Lu triànculu semiòticu

Dittu chistu s'hann'a distìnguiri quattru addiversi liveddi di arbitraritati:

  • a nu primu liveddu è arbitrariu lu rapportu tra signu linguìsticu, ntâ lu sò nzemi di significanti e significatu, e rifirenti.
    Nfatti nun c'è nuddu liami tra nu elimentu dâ rialitati e lu signu a chistu assuciatu.
    Ci sunnu sulamenti arcuni casi 'n cui li liami tra signu linguìsticu e rifirenti punnu èssiri cunziddirati 'n parti mutivati naturarmenti: parramu di l'unumatupea o dê casi di fonusimbulismu, unni li funemi dô significanti arrimànnanu a li soni ca si tròvanu ntâ rialitati.
  • A nu sicunnu liveddu è arbitrariu lu rapportu tra significatu e significanti.
    Pi d'asèmpiu lu significanti sèggia comu siquenza di littri o suoni nun havi nenti a chi vìdiri cu lu significatu: uggettu d'arridamentu ca servi p' assittàrisi, eccitra.
  • A nu terzu liveddu è arbitrariu lu rapportu tra la furma (urganizzazzioni) e la sustanza (nzemi di fatti cuncettualizzàbbili) dô significatu.
    Pi capiri megghiu stu cuncettu abbisogna fari n'asèmpiu:
    pi nnicari lu rifirenti casa, li pirsuni ca parranu lu nglisi hannu dù palori, o signa linguìstici: home e house pi diri chiddu ca li taliani dìciunu cu na sula palora: "casa".
    La prima palora (home) havi nu significatu suggittivu picchì nta stu casu s'arrifirisci a la dimura, a lu rifuggiu, a lu nidu di na pirsuna e quinni havi nu significatu affettivu;
    mentri ca la secunna (house) havi nu significatu uggettivu picchì ìnnica lu fabbricatu friddu.
    Pi li taliani quannu dìciunu la palora "casa" nun ci ntaressa di fari sta distinzioni.
    Ogni lingua arritagghia nu sò spàzziu di significatu pi ognidunu rifirenti di la rialità, e duna quinni na data furma a na data sustanza, rinnennu pirtinenti una o cchiù intità.
  • Nfini a nu quartu liveddu è arbitrariu lu rapportu tra furma e sustanza dô significanti: ogni lingua urganizza sicunnu propri criteri a scelta di suoni pirtinenti facennu na distinzioni di li intità rilivanti dâ materia fùnica.
    Pi d'asèmpiu ntâ lingua nglisi c'è lu sonu ð ca si trova ntâ palora think, mentri ntâ lingua taliana stu sonu nun àsisti.