Uraganu

cosa sono e comu si formanu gli uragani
(Rinnirizzata di Cicluni)

Nu uraganu (o cicluni) è nu finòminu attimusfèricu carattirizzatu di venta e chiuvuta di na forza assai cchiù forti dâ norma. La forza di n'uraganu veni principalmenti di l'energia sulari ca duranti li jorna chi pricèdunu la furmazzioni di n'uraganu, alimèntanu na furmazzioni attimusfèrica di tipu vurticusu, cu furmazzioni di mulineddi sempri cchiù granni e cu venta ca ponnu agghicari a 300 kilomitri all'ura. Sti furmazzioni si alimèntanu ntê zoni equaturiali dâ Terra, ma si movunu e ponnu agghicari ntê zoni abbitati dâ Merica cintrali e sittintriunali, pi l'uragani chi si furmanu nta l'Oceanu Atlanticu, o nta l'estremu orienti pi chiddi ca si furmanu ntâ l'Oceanu Pacificu.

L'uraganu Catrina vistu dâ stazzioni spazziali ntirnazziunali.

Formazioni di li uragani cancia

Lu caluri du suli faci evaporari l'acqua di lu oceanu. L'acqua cavura chi sali in aria si espanni e si movi versu i zoni chiù frischi. Da l'equatori quinni si movi versu Sud e versu Nord comu nu ventu. Ma la Terra si movi ri sutta l'aria (diciamu accussì...) picchì ruota su lu suo assi di rotazioni (è un sistema di riferimentu non inerziali) e quinni mentri l'aria va versu nord la Forza di Coriolis faci moviri i venta versu occidenti. L'aria chi acchiana versu nord dall'equatori si trova ad aviri p'a rotazioni terrestri chiossà vilocità versu ovest di la terra sutta e quinni rispettu alla terra va versu ovest.

Chiù va versu nord chiù si gira e accussì si forma u circulu d'aria che è l'uruganu. Pi chistu motivu l'uragani sinni vannu a sbattiri 'nta li costi orientali di li continenti e non 'nta chiddi occidentali. Gli uragani 'nta l'America arrivanu in Florida e non in California. In Eurasia arrivanu in Cina, Giappone o Indonesia e non in Portogallo.

Taliati videmma cancia