Ciumi Cing Mun
Lu Cing Mun (ntâ lingua cinisa 城門河; nni l'Alfabbetu funèticu ntirnazziunali 'n lingua cantunisa sɪŋ11 mʊn11 hɔ11, 'n Lingua mannarina pinyin Chéng Mén Hé) è un ciumi chi s'attrova a Cia Tin, Hong Kong, Cina.
Storia cancia
Lu ciumi Shing Mun d'urìggini accuminzava supra la Needle Hill, e si scalava nna l'antica Cia Tin Hoi, na baja pocu prufunna. Quannu Cia Tin Hoi vinni bunificata e trasfurmata nta na nuova citati lu ciumi Cing Mun si stinnìa 7 km di lunghizza e 200m di larghizza ntô menzu di l'aria unni si sbocca a Portu Tolo. Àutri ciumara chi prima attravirsàvanu Cia Tin Hoi ora si scùrrinu dû Cing Mun o nt'unu dî soi nullah.
Lu Cing Mun scurri di l'aria di Tai Wai, attraversu lu centru dâ citati di Cia Tin, finu a Portu Tolo. Lu ciumi nn'havi tri tribbutari principali, lu Tai Wai Nullah, lu Fo Tan Nullah e lu Siu Lek Yuen Nullah. Attornu lu ciumi Cing Mun sunnu sorti edifici risidinziali, cummirciali e nnustriali d'àutu liveddu chi hannu purtatu a un granni sviluppu dimugràficu nnî dintorni. Vìnniru custruiti quarchi punti pi culligari li dui spunni dû ciumi Cing Mun.
Nquinamentu cancia
Cu tempu lu ciumi Cing Mun vinni assai cuntaminatu dî scàrichi ndiscriminati di nnustrî, attivitati agriculturi e cummirciali e di scàrichi privati. Lu nquinamentu urgànicu nnî anni '80, era equivalenti a chiddu pruduciutu di na pupulazzioni di 160.000. A ddu tempu, era diffìcili attruvari armali viventi ntô ciumi.
La qualitati dû ciumi Cing Mun si migghiurau dâ mala â bona, ntô gradu dâ qualitati di l'acqua, dû 1993. Formi di vita comu Pisci e nvirtibbrati sicci hannu turnatu ô ciumi.
Ô ciancu dû curtu Man Lai sicci custrueru na riva artificiali di 250 m di lunghizza, unni s'attròvanu spissu accùmuli di sidimenti e ciauri fitusi.