La culonna di Foca, chi fu eretta davanti ê rostra ntô Foru Rumanu e didicata 'n anuri dû mpiraturi bizzantinu Foca l'1 di austu 608, fu l'ùrtima agghiunciuta ô Foru Romanu. È auta 13,6 metri, supra lu sò socle cùbbicu di marmu jancu e pari ca d'urìggini fu custruita versu lu sèculu II. La basa quatrata di mattuna (mmàggini â manu dritta) nun era d'urìggini visìbbili, nun avennu statu lu liveddu attuali dû Foru scavatu dû tempu dâ pavimintazzioni augustìa finu ô sèculu XIX.

La culonna di Foca, e funnali di scena l'arcu di Settimiu Severu.

Lu mutivu pricisu pi cui sta cuolonna fu jisata nun è chiaru, nustanti Foca avissi dunatu furmalmenti lu Pantheon ô Papa Bonifaciu IV, cu lu rididicau a tutti li Santi Màrtiri (Maria vinni agghiunciuta nta l'èbbica midièvali - Santa Maria ad Martyres). Supra la punta cchiù auta dâ culonna fu fabbricata di Smaragdo, l'Esarcatu di Ravenna, una statua durata raffiuranti Foca, ma chista fu facirmenti livata pocu doppu. Nta l'uttùviru 610, Foca, suvranu d'ùmili urìggini e usurpaturi, fu acchiappatu, turturatu, assassinatu e gruttiscamenti squartatu; accussì si juncìu la damnatio memoriae.<br.> Cchiù ca na dimustrazzioni dâ gratitùdini versu lu Papa, la statua durata era un sìmmulu dâ suprimazzia supra Roma, chi stava cascannu sutta li prissioni dî Longubardi, e nu signu di gratitùdini di Smaragdo, chi appi dèbbitu cû mpiraturi picchì cci avìa pirmisu lu sò ritornu d'un longu esiliu e la càrica a Ravenna.

La culonna fu riciclata e suppurtava d'urìggini na statua didicata a Dioclezzianu: la scrizzioni pricidenti fu cancillata pi dari spazziu a quella nova, chi cci arristau finadora.

Duranti li scavi dû 1813 vinni â luci na scrizzioni supra la basa dâ culonna:

Optimo clementiss[imo piissi]moque / principi domino n[ostro] / F[ocae imperat]ori / perpetuo a d[e]o coronato, [t]riumphatori / semper Augusto / Smaragdus ex praepos[ito] sacri palatii / ac patricius et exarchus Italiae / devotus eius clementiae / pro innumerabilibus pietatis eius beneficiis et pro quiete / procurata Ital[iae] ac conservata libertate / hanc sta(tuam maiesta)tis eius / auri splend(ore fulge)ntem huic / sublimi colu(m)na(e ad) perennem / ipsius gloriam imposuit ac dedicavit / die prima mensis Augusti, indict[ione] und[icesima] / p[ost] c[onsulatum] pietatis eius anno quinto“
Culonna di Foca

La culonna arresta in situ, nta na pusizzioni isulata tra li rùini ma è un rifirimentu ntô Foru. La jisata dâ culonna a rispettu dû solu è pû fattu dâ rascatura: la basa nun era visìbbili quannu Giuseppe Vasi e Giambattista Piranesi fìciru schizzi e ncisioni dâ culonna â mitati dû sèculu XVIII.

Foru Rumanu, 'n russu la culonna di Foca


Liami sterni cancia

  Nta Commons s'attròvanu àutri mmàggini rilativi a Culonna di Foca.