Culunizzazzioni curlannisa d'Amèrica

La Ducea di Curlannia era la cchiù nica nazzioni d'Amèrica duranti l'èbbica di culunizzazzioni europea ntô sèculu XVI. Na culonia di curta durata vinni stabbiluta 'n Tobbagu duranti lu pirìudu 16541659, e arrè 16601689.

Curlanna stissa fu criata comu na ducea ntô 1561, nu fèu di l'Unioni Pulonia-Lituania , chi s'attrova oi ntâ Lettonia. A ddu tempu appi na pupulazzioni di sulu 200,000. Li tudischi dû Bàlticu, chi cumprinnìanu na minuranza, s'appartineru â classi dî dotti, puliticanti e cummirciani. La majuranza littuni appartineru â classi campagnola. Lu ducea si juncìu l'èbbica cchiù ricca sutta lu duca Jacob Kettler. Furriannu l'Europa, Jacob addivintau nu granni sustinaturi dû mircantilismu. L'economìa curlannisa si spicializzau nnâ custruzzioni di navi e nnû travagghiu dî mitalli; rapporti cummirciali foru stabbiluti nun sulu chî paisi cunfinanti, ma puru cû Regnu Unitu, câ Francia, cu l'Olanda e lu Portugallu. Kettler criau una dî flotti marini cchiù mpurtanti di ddu tempu: li basi principali èranu Windau (oi Ventspils) e Libbau (oi Liepāja).

D'accussì li navi dâ ducea accuminzaru a jisari li veli pi l'Inni uccidintali versu lu 1637, quannu, a bordu di una di sti mmarcazzioni, 212 culoni curlannisi tintaru a stabbilìrisi supra l'ìsula di Tobbagu. Pochi misi prima, nfatti, lu pricidenti culonia ulannisa supra Tobbagu (funnatu ntô 1628)fu distrudutu dî truppi spagnoli. Arrè ntô 1642, 300 culoni a bordu di dui navi, sutta lu cummannu dû Capitanu Caroon, tintaru di stabbilarisi longa la costa sittintriunali ma foru barrati dî ndìggini Caraibbi. Dunca p'arcuni anni li curlannisi abbannanaru l'idia di culunizzari Tobbagu.

Lu 20 di maiu 1654, li curlannisi rinisceru finarmenti a culunizzari Tobbagu: la navi Das Wappen der Herzogin von Kurland sbarcau supra l'ìsola. A bordu cci nn'èranu 25 ufficiali, 124 surdati, 80 famigghi di culoni e 45 cannuna. Lu Capitanu Willem Mollens chiamau l'ìsula "Nova Curlannia". Un forti, chiamatu Jekabforts, vinni funnatu nnâ parti sud-uccidintali di l'ìsula: attornu di chissu criscìu lu centro di Jekaba pilseta. Àutri lochi nta l'ìsula vìnniru cunsacrati chî noma curlannisi. Li culoni custrueru pura na cresia prutistanti. Tuttavia, pocu doppu l'arrivu dî curlannisi, l'ulannisi fìciru ritornu a l'ìsula funnànnucci na secunna culonia: tra quarchi misi, li curlannisi s'attruvàvanu già nummiricamenti stravinciuti. Àutri 120 curlannisi cci junceru ntô 1657, ma oramai l'ulannisi èranu circa 1.200 (a chissi si cci junceru puru 500 francisi di superchiu).

Ntramentri, la Ducea di Curlannia accuminzava a suffriri li ntinzioni spanziunìstichi sia dâ Svezzia ca dâ Pulonia: ntô 1651, l'asèrcitu svidisi attaccau la Curlannia, rapprisintannu l'accuminzata dî verri bàltichi. :u duca Jakob vinni pigghiatu priciuneru e tutti li culoni curlannisi èranu pigghiati di l'ulannisi. La Nova Curlannia fu poi ristituta â Ducea l'11 di dicèmmiru 1659 ma 'n ogni casu, li curlannisi l'abbandunaru darreri ntô 1666, facirmenti pû fattu dî saccheggi cuntinui di pirati.

Ntô 1689 li curlannisi lassaru lu Tobbagu difinitivamenti.


Cuvirnatura dâ Curlanna Nova (Tobbagu) cancia

1642–1643 Edward Marshall
1643–1650 Cornelius Caroon
1654 Adrien Lampsius
1656–1659 Hubert de Beveren
1660–1689 ???