Eschilu

Èschilu (Eleusi 525 a.C. - Gela 456 a.C.) è lu cchiù anticu dî traggediògrafi greci. Li sò traggedî vennu rapprisintati ancora oi ntî tiatri di tuttu lu munnu. Particularmenti suggistivi sunnu li rapprisintazzioni ntê tiatri grechi ancora 'n usu oi, comu chiddu di Sarausa.

Aeschyli Tragoediae septem, 1552

Biografìa

Nascìu a Eleusi, figghiu di Eufuriuni, e appartinìa â nòbbuli famigghia dî Eupatridi. Èschilu assistìu â nstaurazioni dâ dimucrazzìa ntô 510 a.C.. Participau ê guerri contra la Persia e fu prisenti â battagghia di Maratona (490 a.C.) e a chidda di Salamina (480 a.C.), chi discrissi ntê Pirsiani. Viaggiau spissu e, secunnu la tradizzioni agghicata nzinu ê nostri jorna, murìu a Gela, òspiti di Giruni, tirannu di Sarausa, e prutitturi di l'Arti e dî Littri.

L'arti d'Èschilu

A Èschilu veni attribbuiuta la nnuvazzioni di la ntroduzzioni dû secunnu atturi, chi putissi appàriri sìmprici, ma ch'è comu è gghiè mimuràbbili. Prima d'iddu, nta ogni dramma, c’era un sulu atturi â vota. La ntroduzzioni dû diàlucu, criau n'attimusfera cchiù viva, dùnanu a l’òpiri drammàtichi na ntinzitati nzinu allura scanusciuta.

Èschilu ntinzificau puru l'usu dî custuma e l'effetti di misa 'n scena, ch'èranu essinziali ntô Prumiteu ncatinatu e fu lu primu a ntrodùciri la cussidditta triluggìa liata. Li tri òpiri tràggichi prisintati duranti l'agoni èranu appuntu liati dû puntu di vista cuntinutìsticu; ntî l' Orestea, p'asempiu, veni misa 'n scena la saga dâ stirpi di l'Atridi, di l'uccisioni di Agamènnuni â libbirazzioni finali dû patricida Oresti.

Òpiri

Èschilu scrissi prubbabbirmenti na nuvantina di òpiri, ma di chisti n'agghicaru sulu setti:

• Orestea - triluggìa (rapprisintata ntô 458 a.C.)
  • Agamènnuni
  • Coefore
  • Eumenidi
• I Persiani (rapprisintata ntô 472 a.C.)
• Prumiteu ncatinatu (rapprisintata tra lu 460 e lu 470 a.C.). Na parti dâ crìtica riteni chi la traggedia è pseudoeschilea (Cf. B. Marzullo, I sofismi di Prometeo, Firenzi 1990) e chi fu misa 'n scena ntî l'ùrtimu vinticinquenniu dû V sec. Chistu fussi tistimuniatu dî punti di cuntattu chê Cavaleri di Aristòfani, ma suprattuttu na cuncizzioni dû spazziu scènicu e dô sò usu particularmenti sufisticatu.
• Setti contru Tebi (rapprisintata ntô 467 a.C.)
• Supplici (rapprisintata ntô 463 a.C.)