Fangu (terra e acqua)
Nnâ sidimentuluggia lu fangu esti nu mmìscu eteruggèniu, di àcqua e di pitruddi di limu, di crita e di tierra, fini fini e sidimintari, ca pò èssiri cchiù assai o cchiù picca acquagnusu.
Li dipòsiti di fangu antichi o fussilizzati, pi l’azzioni dû tiempu, addivièntanu lutiti.
Lu Fangu esti fattu principarmenti d'argilla oppuru d'argilla e sàbbia ammiscati nzièmmula, e bièni usatu pi fari li çiràmichi.
Pi 'sèmpiu, lu cumuni cottu accussì è fattu.
Autri voti mmeçi, ô fangu si cci junci 'a pàgghia pi furmari nu mpastu d' argilla, sàbbia e pàgghia ca veni fattu siccari ô suli e pìgghia 'u nomu di "adobe".
Li mura fatti cu stu matiriali pui vennu arrifinuti cu na tunachina di fangu.
Li edifiçi fatti nna sta ran zorti 'i manièra hannu abbisognu d'èssiri prutiggiuti di l'acqua sottirrània, e chistu veni fattu, di sòlitu, mittennu sti mura n capu a funnamenta di petra, di cottu, di muratura, ecc...Sti tipi di mura, hannu a èssiri prutiggiuti videmma dâ pioggia a bulùni dî climi ùmiti e chistu veni fattu, pi mmiènzu di spurgenzzi anchi ca cci sunnu ntô làṣṭṛacu.
Nnê climi veru veru sicchi nu làṣṭṛacu chianu e bonu drinatu, pò essiri prutiggiutu usannu un rivistimièntu di fangu misu a siccari. Na vota ca trasi n cuntattu cu l'umiditati, stu rivestimentu ri fangu, s'allarga e 'u àṣṭṛacu addiviènta cchiù arrisistenti all'àcqua.
N zenzu fiuràtu si usa la sprissioni “ Tu si un fangu!” pi nnicari un cristianu mischinu, trarituri, apprufittaturi, fàusu, unu siènza valuri murali. Ma, tra l’amiçi sta sprissioni pìgghia na cunnutazzioni jucùsa e veni usata, ntô spissu, pi babbiari.
| Innici |
|---|
| 1 Abbitazzioni |
| 2 A usu Pistìu |
| 3 Sbariàrisi |
Abbitazzioni
cancia
Lu fangu offri na casa a un saccu di speçi di armali comu li vermi, li giurani, li serpi, li vonguli, l’alaùsti ecc.
Autri armali comu li porchi, li rinoçeronta e l’elefanta si nni sèrvinu p’arrifriscàrisi lu corpu e pi prutiggìrisi dî raggi dû suli. Mèdia:Elephant Mud Bath.ogg
L’essiri umani, finu a uora, s’hannu sièpri sirbutu dû fangu siccu, pî costruzzioni dî casi, o pi fari òpiri d’arti, e videmma comu materiali siggillanti.
A usu Pistìu
canciaHaiti cunzuma na ranni cuantità di muzzina diversi di manciari nun-tradizzionali p’abbacari li muzzicuna dâ fami.
Esti assai diffusa l’usanza di manciàrisi torti di fangu, e addirittura, a li voti, a crita, puru a sulu è manciata!
Vistu ca va crisciennu 'u prièzzu dû manciari e lu pitittu sta aumientannu, sta pràttica si sta diffunnennu e accumìncia a èssiri taliàta attentamenti da parti dî mìdia.
Oltri ca pi mutivi di pitittu, lu fangu e la lurdìa ponnu essiri agghiuttuti pi sbàgghiu ammentri ca unu fa sport o ca si fannu autri attivitati a l’apertu, Chistu fiçi nàsciri difimismi ca arriguàrdanu lu sapuri dû manciari, comu “sapi di tierra” oppuru “sapi di pruvulazzu”, basati n capu ô fattu ca, a li voti, un cristianu, pi sbàgghiu, s’agghiutti tièrra, pruvulazzu, ecc.
Esìstinu puru riçetti ô fangu pî picciriddi, ca sunnu di sòlitu fanghi a basi di çiccolàtta o di àmitu di furmintuni, e sunnu fanghi usati cchiù assai pi un effettu visivu ca pû sapuri. Pirò mai mai sti prudotti pî picciriddi, a "basi di fangu" , sunnu fatti cû fangu vieru.
Sbariàrisi
cancia
'A sciàrria ntô fangu è na forma di ntrattenimentu.
Li bagni di fangu sunnu un trattamentu medicu alternativu.
Lu fangu pò èssiri usatu puru nta na “dunk tank” ( birùni ca assàmmara, zoè na màchina ca s’attrova nta çerti parchi juocu o nta çerti fieri dunni unu, a li vuoti na fìmmina, sta assittata n capu na tàvula, e l’àvutri, tirannu oggetti l’hannu a fari càriri a muòddu, dintra ô birùni ca è chinu chinu di acqua o, a li vuoti, chinu chinu di fangu..).
Lu fangu esti puru usatu ntâ cursa dunni veìculi fuorasèrie cùrrinu pari pari, lungu trincei di fangu.
