Jattu di Schrödinger

Lu jattu di Schrödinger eni nu spirimèntu mintàli di fisica quantistica. Lu spirimèntu a statu strummintàtu di lu fìsicu Erwin Schrödinger. Chìssu sintissi a ddiri ca nun bèni utilizzàtu nu jàttu vèru. Unu s'ammagginàri di mintìri nu jattu intra na buàtta isulàta. Nu cuntaturi Geiger e tantìcchia di nu limèntu radiuattivu rintra na buàtta. Duoppu tanticchia di tiempu, putìssi ssiri macàri n'ura, unu di l'atumi di lu limentu dicàdi mittiènnu radiuattivitàti. Chissu vèni misuràtu di lu cuntatùri Geiger ca jeni culligàtu a na machinicèdda ca arrilàscia lu viliènu c'avissi a mazzàri lu jattu (mischinu!).

Nu jattu, cu nu cuntatùri Geiger, e tantìcchia di vilènu 'nta na buàtta isulata. A miccànica quantìstica dici ca duoppu tanticcèdda, a buàtta cuntèni lu jattu 'nta nu statu mischiàtu di vìta e di mòrti. N'ussirbatùri taliànnu rìntra a buàtta addifinisci stu statu 'nta na manera ditirminata: vivu o mortu

A quistiòni paradussali ora eni: duoppu n'ura lu jattu eni vivu o mortu? A 'ntirpritazziòni clàssica di lu spirimèntu di Schrödinger eni ca finu a quànnu lu scàtulu eni ciùsu, lu jàttu eni sia vivu ca muortu nta nu statu quantìsticu supirpusizziunatu. Quànnu lu scàtulu si ràpi, a funzioni d'onda si cullassa e li stati quantici vènunu rèsi nòta a l'ussirbatùri ca pò finarmenti vèniri a cuscienza di lu fattu ca lu jattu eni vivu o mortu.
Lu prubblema risoltu di lu spirimentu mintali ni fa capiri ru còsi:

1. ca na pirsuna ca ràpi a buàtta antirfirìsci câ rialitàti 'nta nu livèllu macruscòpicu (quinni nun eni cchiu lu liveddu micruscopicu dâ fisica quantistica);
2. e ni fa capiri macàri ca a pirsuna ca ussèrva e lu spirimèntu di lu jattu ana ssiri cunzidirati cu rifirimentu a intrambi 'nta lu stessu mumentu sincrònicu.
   

Sulu taliannu rintra a scàtula unni si sta faciènnu lu spirimèntu a pirsuna anfruènza lu "statu di vita o di morti" di lu pòviru jattu.
Lu jattu eni sia mortu ca vivu finu a quannu l'usservazzioni prova lu so statu (ca veni ciamatu "supirposizzioni").

Fìsica

Acùstica | Astrofìsica | Elettrumagnetismu | Fìsica nucliari | Fìsica dî particeddi | Miccànica (fìsica) | Miccànica quantìstica | Òttica | Tiurìa dâ rilativitati | Termudinàmica Risorsi ùtili: Fìsici cèlibbri - Sistemi di misurazzioni - Storia dâ fìsica - Premiu Nobel pâ fìsica, (òrdini alfabbèticu e crunulòggicu) - Unità di misura Catigurìi: Tutti li vuci dâ fìsica - Fìsici - Strummenta di misura - Unità di misura