La Barunissa di Carini (puema)

La Barunissa di Carini è nu puema tradizziunali chi si tratta dâ storia tràggica di l'omicidiu di Laura Lanza, ê manu di so patri, Cèsari Lanza.

Ntra picca tempu dâ so morti, la storia dâ barunissa addiventa lu cuntinutu dî cantastorii, e trasi ntâ cultura pupulari. Attraversu li sèculi, tanti variazzioni si svilupparu.

Lu folkloristu, Sarvaturi Salumuni-Marinu, studiau tutti sti variazzioni pi na cinquantina d'anni, e pubbricau dui libbra di stu puema, ntô 1873 e ntô 1914. [1]

Dui virsioni cancia

Chissi sunnu asempi di dui virsioni dû puema chi cumprènninu lu risurtatu dî studii di Salumuni-Marinu, accuminzanu cû primu versu: [2]

Chianci Palermu, chianci Siragusa,
Carini cc'è lu luttu ad ogni casa;
Cu' la purtau sta nova dulurusa
Mai paci pozz'aviri a la sò casa.
Haju la menti mia tantu cunfusa,
Lu cori abbunna, lu sangu stravasa;
Vurria 'na canzunedda rispittusa,
Chiancissi la culonna a la mè casa;
La megghiu stidda chi rideva in celu,
Arma senza cappottu e senza velu;
La megghiu stidda di li sarafini,
Povira Barunissa di Carini!
Chianci Palermu, chianci Siragusa,
chianci Carini lu amaru Casu
chi fu petra di l'àriu dulusa,
fu dragunara arbòlica, marvasa.
A cuntalia, la Storia rispittusa,
lu cori abbunna e lu sangu stravasa,
e a cu' la senti resta l'arma 'nvasa;
e resta un gruppu, e resta 'na rancura:
Comu si persi sta Bella Signura!
Stidda lucenti, com'appi sta fini?
Povira Barunissa di Carini!

e l'ùrtimu versu:

  • Virsioni di 1873:
L'ira fa scava la nostra ragiuni,
Nui metti all'occhi 'na manta di sangu;
Lu suspicu strascina a valancuni,
L'onori e la virtù cci damu bannu.
Lu sarilegiu di l'impiu Baruni
Tutti li rami soi lu chiancirannu;
Cu' fa lu mali cu l'occhi cicati,
E 'ntra la cara sua onuri 'un senti,
E la manu di Diu calcula nenti;
Cala, manu di Diu, ca tantu pisi,
Cala manu di Diu, fati palisi!
  • Virsioni di 1914:
Stu munnu è un gurgu di dolu e fruduri,
ma lu distinu nni junti fatali;
e stu Casu ruinu d'attirruri
chi mai si 'ntisi 'ntra li Cristiani
è sagrilègiu chi, senza pirduni,
lu chiancirannu lu zuccu e li rami.
Lu chiancirannu! Pinzati, pinzati,
cu' fa lu mali cu l'occhi cicati,
e caru teni l'onuri fallenti
e la manu di Diu càlcula nenti!
O gran manu di Diu, ca tantu pisi,
cala, manu di Diu, fatti palisi.

Rifirimenti cancia

  1. La Barunissa Di Carini, Arba Sicula, Supplement 3, 1986
  2. La Barunissa Di Carini, Arba Sicula, Supplement 3, 1986