Liotru

U sìmmulu ufficiali đđâ citati đđî Catania jè a stàtula đđî petra làvica đđô liafanti, chiamatu đđê catanisi Liotru (o Diotru), jé à iđđu jè lijata n'antica liggenna.

A liggenna

A liggenna cunta cchì quannu à l'èbbica Catania ncunminciau à ghìessiri abbitata, tutti l'animali firuci jé piriculusi fonu scacciati đđî n'liafanti jé à iđđu i catanisi, ppì ringraziamentu, ci fìciuru na stàtula, jé a chiamarunu Liotru.

Uriggini đđâ palora "Liotru"

A palora "Liotru" vèni, đđô nomu Eliodoro, mìticu magu catanisi, ccâ chê ssò magarii sfidava a putenza đđô Cristianesimu facennu caminàri, tra l’àutri cosi, u liafanti đđî petra làvica.
Ntô 778, u magu Eliodoro, vinni scunfiggiutu đđô vìscuvu San Liuni, u Taumaturgu, cc'u fiçi abbruciàri vivu trascinànnulu intra 'n-focu mistiriusu jé niscènnuni sanu jé sarvu sulu iđđu.

Urìggini đđâ stàtula đđô liafanti

Ppì quantu ariquarda l'urìggini jé u picchì đđâ stàtula đđî petra cchì oji s'attrova ntâ chiazza Domu đđô 1736, grazzi à Vaccarini, forunu fatti tanti ipùtisi jé đđî chissi sulu đđui mèritanu đđî èssiri muntuati: a prima jè chiđđa đđô stòricu Petru Carrera đđî Militeddu (1571 – 1647) ccâ ntô ssò libbru Mimorie Historiche di Catania, u spieca còmu 'n-sìmmulu đđî vittoria militari đđê catanisi sùpira i lìbbici; ss’ipùtisi vinni rapprisintata 'ntâ ìn-tiluni đđô tiatru Bellini đđî Catania, picchì u pitturi Sciuti 'ntô 1890, ppì l'inaugurazziuni đđû tiatru, addipingiu propiu st’avvinimentu stòricu.
L’ipùtisi cchiù megghiu jè pirò chiđđa đđô giògrafu àrabbu Al-Idrisi 'ntô XII sèculu: secunnu Al-Idrisi, u liafanti đđi Catania jè na stàtula màggica, custruita ppì tèniri luntanu a lava đđi l'Etna đdâ citati.
St’urtima spiecazziuni jè chiđđa cchì pari a megghiu ppò Liotru, à cui i catanisi sù divotìssimi, tantu đđi minazzàri na summossa pupulari quannu ntô 1862 si prupuniu đđi spustàri u Liotru đđâ chiazza Domu à luntana chiazza Palestru.

N’aùtra vuci, menu rumantica đđî chiđđi sùpira muntuati, riçi cchì prubbabbirmenti u liafanti jè d’èbbica bizzantina; nfatti, doppu l'nvasioni đđê Vannali ntô V sèculu, Catania passau ppì tri sèculi sutta i bizzantini, jé appoi sutta a duminazziuni đđî l’àrabbi, ccâ chiamaru Catania propiu "Balad-el-fil", o "Medinat-el-fil", zoè "citati đđô liafanti".