Matimàtica
La palora matimàtica, dû grecu μάθημα (mathema): canuscenza nicissaria p'affruntari la vita (â littra: li cosi c'avìatu a sapiri pi jiri avanti ntâ vita) (mathematikos: ca ci piaci mparari), voli diri lu studiu di mudelli di struttura, di trasfurmazzioni e di spazziu. D'un puntu di vista mudernu, è la ricerca di strutturi astratti difinuti di manera assiumàtica utilizzannu la lòggica furmali comu basi di travagghiu. Li strutturi circati hannu spissu urìggini ntê scienzi naturali, lu cchiù spissu 'n fìsica. Comegghiè, lu cchiossai sunnu purumenti nterni â matimàtica, e jùncinu turrena diversi d'appricazzioni o strummenta c'aiùtanu ô càrculu.
Sturicamenti, la matimàtica sirvìa ntô cummerciu, pâ misura di turrina e pi nzirtari li cclissi e àutri abbinimenta astrunòmici.
Lu studiu dî mudelli accumenza chî nùmmura, prima di tuttu li nùmmura naturali. Li règuli pi l'upirazzioni di tutti li jorna fannu parti di l'arittimmètica elementàri. L'àlgibbra si funna nta l'astrazzioni di sti règuli. Lu studiu dî superficî forma la giometrìa elementàri.
La storia dâ matimàtica nasci chî babbilunisi e li greci grazzî a pirsunaggi comu Euclidi, Archimedi e Pitàgura. Doppu lu mediu evu, appi nu sviluppu mpurtanti câ ntroduzzioni dî nùmmura àrabbi, ca fu mèritu di Fibonacci, nnô 1200.
Dominî dâ matimàtica cancia
Àlgibbra cancia
- Àlgibbra
- Àlgibbra elementàri
- Àlgibbra astratta
- Tiurìa dê catiguriei
- Tiurìa dê gruppa
- Àlgibbra liniari
- Àlgibbra multiliniari
- Tiurìa dâ rapprisintazzioni
Anàlisi cancia
- Anàlisi
- Succissioni
- Serî
- Anàlisi riali
- Nùmmura cumpressi,
- Anàlisi cumpressa,
- Anàlisi funziunali
- Anàlisi di l'upiratura
- Anàlisi p-adica
- Anàlisi rìggida
- Calculu differenziali
- Equazzioni diffirinziali
- Equazzioni ô parziali
- Anàlisi nun standard
- Anàlisi vitturiali
- Ntigrali di Lebesgue
- Ntigrali di Riemann
Arittimmètica cancia
- Cungruenzi
- Divisibbilitati
- PGCD
- PPCM
- Tiurema di d'Alembert-Gauss
- Idintitati di Bézout
- Picciulu tiurema di Fermat
- Equazzioni diofantini
Giometrìa cancia
- Giometrìa
- Giometrìa euclidia
- Giometriei nun euclidiei
- Giometrìa prujittiva
- Giometrìa diffirinziali
- Giometrìa algèbbrica
- Giometrìa nun cummutativa
- Curvi chiani
- Urintazzioni
- Anamurfosi
Lòggica cancia
- Lòggica
- Càrculu prupusizziunali
- Càrculu dê pridicati
- Lòggica mudali
- Assiomi di Zermelo-Fränkel
- Tiurìa dê mudelli
Tiurìa dî nùmmura cancia
Topoluggìa cancia
- Topoluggìa
- Spazziu topològgicu
- Spazziu mètricu
- Topoluggìa algèbbrica
- Tiurìa dî gruppa
- Tiurìa dî trizzi
- K-tiurìa
Trigonomitrìa cancia
Matimàtica discreta cancia
Matimàtica appricata cancia
Li duminî dâ matimàtica appricata ùsanu la canuscenza dâ matimàtica pâ suluzzioni di prubbremi riali.