Mattanza
La mattanza, dô spagnolu “matanza” (uccisioni) e dû latino "mactare" (uccìdiri), è nu mètudu anticu di piscadû tunnu, praticatu spiciarmenti ntâ pruvincia di Trapani. Ssu mètudu si basa ntô calari a mari na longa riti di sbarramentu ca pirmetti di guvirnari la dirèzzioni dê branchi dî tunni e di custringìrili a tràsiri nta diversi càmiri (fatti sempri di riti), di unni, pirdennu l'urientamentu, nun ponnu cchiù nèsciri.
Grapennu e chiudennu ssi càmiri, li tunni vènunu spingiuti versu na càmira ca veni appoi chiusa, chiamata càmira dâ morti.
Sutta lu cumannu dû ràisi, ca dicidi si lu nùmmuru dê tunni trasuti ntâ càmira dâ morti è abbastanza e si li cundizzioni dô tempu e dû mari sunnu giusti, accuminza la mattanza: li varchi vènunu misi 'n modu di furmari nu quatratu e s'accumenza a tirari la riti (coppu) dâ càmira dâ morti; li tunni assùmunu e vinènnucci a mancari l’acqua, accumènciunu a sbàttiri e ntappari cu forza l’unu contru a l’àutru e, accussì facennu, si firìsciunu; quannu sunnu addivintati senza forzi, vènunu azziccati chê crocchi (arpiuni ccû uncinu) e tirati supra li varchi; d’intra â càmira dâ morti, û mari addiventa russu pû sangu dê tunni.
La palora siciliana "mattanza" trasi ntô talianu cancia
Comu a àutri palori siciliani, macari la palora "mattanza" trasìu a fari parti dû vucabbulariu talianu. Lu mètudu di pisca ca veni usatu câ mattanza arrisurta èssiri crudeli e mprissiunanti pi la granni quantità di sangu pirdutu dê tunni quannu vènunu curpiti dê crocchi e tirati a bordu dê varchi: pi chissu, pi discrìviri nu fattu di sangu assai firoci, nu massacru, veni usata ntâ lingua taliana la palora “mattanza” .
