Palistina

😽

Doppu lu ritiru israilianu dû 2005, la striscia di Gaza è cumpritamenti amministrata di l'auturitati palistinisa.

Lu tirritoriu dî palistinisi dâ Cisgiurdania è parziarmenti occupatu òi di culoni israiliani.

La Palistina (latinu Syria Palestina, ebbràicu: Palestina [פלשתינה] o Eretz Yisrael [ארץ־ישראל], àrabbu Filasteen [فلسطين]), è na riggiuni stòrica dû Mediu Orienti chi s'affaccia a ovist nta lu Miditirràniu, a sud è dilimitata dô golfu di Aqaba, a sud-ovist dô disertu dû Sinai, a nord dê cuntrafforti miridiunali dû Libbanu e a est dû Disertu sirìcacu e dû ciumi Giurdanu. Hà statu na riggiuni unni si svilupparu tanti civiltati e riliggioni e di chissi li cchiù mpurtanti sù l’ ebbraìsimu, lu cristianèsimu e l’ islamìsimu.

Lu sò status pulìticu è, attuarmenti, assai contraversu. Autupruclamata nnipinnenti ntô 1988, lu statu di Palistina è arricanusciutu di 129 nazzioni ntô munnu. "Palistina" è puru lu nomu ca si desi na culònia britànnica c'occupava, cchiù o menu, lu tirritoriu di l'odierni stati di Israeli e Giurdania.

Stòria

Li primi abbitanti urigginari di l'antica Palistina risàlunu a nzidiamenti di tribbù Amriti, Cananei, Aramiti e Àrabbi. Agghiri lu sud dû lacu di Tiberiadi, s'attruvaru nzidiamenti d'òmini ca risàlunu a 600000 anni fa.

Asèrciti babbilunisi, pirsiani, macèduni, rumani, bizzantini e àrabbi duminaru sta terra nta tutta la sò stòria antica.

Ncuminciannu dô 10.000 ô 5000 a.C., cumunitati agrìculi si stabbileru nta ssa riggiuni, accussì comu si sapi grazzi a ritrovamenti fatti a Gèricu e ammeri lu Mari Mortu di travagghi fatti câ petra e lu rami.
Versu lu 3000 a.C. cci si stabbileru li Cananei, ca funnaru Ebla, ca, secunnu l'archiòlughi, è una di li cchiù antichi cità dô munnu; chisti s'urganizzaru n cità-statu, unni Gèricu appi na grannissima mpurtanza e èppiru na fidi ca appoi ntô futuru nfruinzau assai ô funnu li riliggioni ebbràica, cristiana e islàmica.
Pâ sò pusizzioni giugràfica, ô centru di tri cuntinenti, addivintau nu postu unni s'accuntraru razzi e culturi e riliggioni ca vinèvanu di l'Eggittu, dâ Sìria, dâ Misuputàmia e di l'Àsia Minuri.
Ntô II millenniu a.C., fu sutta a l'Eggittu e macari a àutri pòpuli, comu a li amorrei (o amorriti), li ittiti e li hurriti ca si stabbileru ntô tirritòriu.
Dô 1800 a.C ntâ riggiuni agghìcaru micrazzioni di pòpuli nòmadi ca vinìanu dâ Caldea e dâ Misuputàmia e di nu pòpulu marinaru ca vinìa di Creta, li Filistei, ca si stabbilisci ntâ costa e duna vita a la "pentapoli filistea" (di chisti la riggiuni pigghia lu numu di Filasteen - فلسطين . - "Palistina" è la furma "rumanizzata" di l'antica dinuminazzioni bìbbrica "Filistia", veni dû vucàbbulu Peleshet ca signìfica "terra di li Filistei").
L' Ebbrei, ca era na pupulazzioni nòmadi di pasturi e ca vineva di Ur 'n Caldea, si stabilisci ntô disertu dû Negev, ntô Sìnai e ntô disertu àrabbu, ma appoi si sposta nta l'Eggittu unni campa bonu nzinu a quannu nun vènunu di l'eggizziani misi 'n schiavitù; ammeri lu 1250 a.C, l'Ebbrei si nni tòrnanu ntâ Palistina e accumèncianu battagghi e lotti chê pupulazzioni dâ riggiuni, li Cananei e li Filistei.

Versu lu 1125 a.C. l'ebbrei vinceru li cananei; ntô mentri si junceru sutta a na munarchìa, cu Re Davide, pâ minazza rapprisintata dê filistei, ca ntâ costa miridiunali dâ Palistina avìanu criatu nu statu ndipinnenti.
Dopu lu 1000 a.C., l'ebbrei fìciru nu statu ndipinnenti cu capitali Gerusalemmi. Sutta a lu regnu di Salamuni, figghiu di Davide, s'eppi nu pirìudu di paci e stabbilitati, ma, a la sò morti, tra lu 722 e lu 721 a.C., lu regnu vinni spartutu n Israele, a nord, e Giudea, a sud.

Tirritori occupati e statu palistinisi

File:Palistina.JPG

La perdita di tirritoriu palistinisi dû 1946 ô 2000

L'Auturitati Nazziunali Palistinisa si voli mettiri comu ntirlucuturi puliticu nfacci ô statu d'Israeli, c'òi òccupa na bona parti di lu tirritoriu dâ riggiuni stòrica dâ Palistina e circa mitati di chiddu occupatu dâ culonia ngrisa.
Lu scopu è di agghicari a na soluzzioni di paci ca prividissi nu statu palistinisi, sempri sutta lu nomu di "Palistina" c'avissi a cògghiri li pròfughi palistinisi. Li cunfini chi stu statu avissi a aviri nun sunnu difinuti: na parti dî stati àrabbi comu la Libbia e l'Iran nun arricanùscinu lu statu di Israeli, affirmannu ca la sò capitali, Girusalemmi, fa parti dû "statu palistinisi". L'upinioni cumuni, mmeci, è ca li cunfini di stu novu statu avìssiru a èssiri la striscia di Gaza e la Cisgiurdania ntê sò dilimitazzioni chi avìa prima dâ guerra dî sei jorna cu Israeli ntô 1967, cu nu status spiciali riguardu a lu pussessu di Girusalemmi Est. N effetti nu statu palisitinisi fu pruclamatu ggià ntô 1988, eggh'è arricanusciutu ggià di 133 Paisi ntî tuttu lu munnu. Ntô 2012 la Palistina agghicau a fari arricanuscirisi all'ONU comu statu ussirvaturi nun membru. Ô 2013 lu prisidenti Abu Mazen ccu decretu appruvatu cca arricunisciuta 'n tutti ù ducumenti ccu la scritta 'n Statu di Palistina e nun cchiu usuranu la sigra ANP (Autoritati Nazziunali Palistinisa).

Li cità palistinisi

Membru Liga Arabba

La Palistina è membru, ô 1976, dâ Liga Àrabba.

Paisi dû Munnu | Asia