Lu Pinticustalìsimu o Muvimentu Pinticustali è na denuminazzioni cristiana vancilica chi metti spiciali attinzzioni ncapu lu vattiu dû Spiritu Santu nta lu jornu dâ Pinticosti, cuomu cuntatu nta li fatti di l' Apostuli. L'aggettivu pinticustali fu usatu pî primi voti ntornu ô 1880 nta cirtuni currenti dintra ê chiesi mitudisti e battisti da Mirica du nord.


Duttrina cancia

Duttrina comuni a tutti li chiesi pinticustali.

Li chiesi pinticustali, comu tutti li chiesi vanceliche, arricanuscinu comu funti principali dâ fedi sulu li nsignamenti dâ Bibbia: Anticu Tistamientu (tranni chiddi ca li cattolichi chiamanu libbra deuterucanonici e i protestanti libbra apocrifi)
e Nuovu Tistamientu.

La duttrina pinticustali susteni puru:

• Lu vattiu ntô Spiritu Santu: Chistu è na càrrica di putienza ca vieni datu a lu cririenti, ca già havi lu Spiritu Santu dû mumentu ca vieni sarvatu. Stu avvenimentu è accumpagnatu di vari provi cuncriti, primu fra tutti lu parrari nta avutri lingui, ca cu li parra nun sapi di dunni viennu. Stu finominu vieni chiamatu glossolalia, e èni lu primu segnu ca nni rici ca si appi lu vattiu ntô Spiritu Santu.

• Li duoni e li frutti dû Spiritu Santu: particulari capacità suprannaturali, ditti carismi e discritti nnâ prima littra di San Pavulu ê Corinzi ( 12, 1-14), cô Spiritu Santu duna ô cririenti.

• Lu Mannatu Universali dî cririenti: tutti li cririenti arricivièru lu mannatu da Gesù Cristu di priricari lu Vancièlu a ogni omu, e di circari la propria santificazzioni e consacrazzioni a Diu ogni ghjòrnu da sou vita, pi menzu dâ preghiera, dû riunu, dâ littura e dâ meditazzioni dâ Bibbia e lu ncissanti arriscieriri d’una comunioni pirsunali e intima cu Diu.

• Lu rapimentu dâ Chiesa: Lu ritornu di Gesù Cristu â fini dî tiempi, pi rapìri ntô cielu e purtàrisi cu iddu tutti chiddi ca cririèru nta iddu e ca nna ddu mumentu sunnu n vita ntâ tierra, sparti a tutti li cririenti nta iddu ca già sunnu morti e ca nna ddu mumentu sunnu puru arrivisciuti e rapiti ntô cielu.

• Lu sicunnu avventu di Cristu.

• Utilizzanu di solitu la Bibbia Diodati, sparti â Bibbia Nuova Riveduta edìta dâ “Casa della Bibbia”, e sparti â pricirienti virsioni dâ Bibbia traduciuta da Giovanni Luzzi.

Storia cancia

L’ origgini dû muvimentu pinticustali, di solitu, vieni fattu risaliri a cincu revival, accumunati dû stissu ntiressi pâ glossolalia, prìmisi limitati a cirtuni arii geografichi: Bradford, UK (S Wigglesworth) 1875; Chicago (J. A. Dowie- J. G. Lake) 1891-1907; l’ episodi di Topeka, nnô Kansas, nnô 1901; d’ Azusa Street, a Los Angeles, nnô 1906; e dû Galles tra lu 1904 e lu 1908. Avanti a chistu però dintra dû muvimentu prutistanti si àppiru manifestazzioni a usu chiddi dî pinticustali di ora:

• Tra lu Sitticientu e l’Ottucientu s’arruspigghiò lu ntiressi pî guariggioni e li miràculi ntê granni muvimenta d’arruspigghiamentu nnâ ambienti prisbiteranu cu Charles Finney (1792-1875) e pirfinu tra li piscupala di tradizzioni nglicana.

• Muvimentu dâ santità (holiness), J. Wesley e J. Fletcher.La glossolalia avìa affacciatu di tantu n tantu nte revival di priricatura comu Dwight L. Moody (1837-1899) e avieva avutu un ruolu nta specifichi fasi storichi ( ca nuddu continuò finu ô XX sieculu) di movimenti profetici o di restaurazzioni di origgini cristiana.

• Edward Irving, pasturi dâ chiesa prisbbiteriana di Regent Square a Londra nnô 1831 dunni si àppiru manifestazzioni di lingui e di prufizzia.

• Muvimentu di Keswick (UK) 1875, ca mitteva ènfasi ncapu ô riscursu di essiri ammantati di putienza spirituali.

• Particularmenti ntirissati ê guarigioni ieranu lu canadisi A.B. Simpson (1843-1919). Iddu funnò l’Assemblea cristiana missionaria e John Alexander Dowie (1847-1907), un priricaturi di origgini scuzzisi ca nnô 1896 funna una denominazzioni , la Christian Catholic Church mpirniata ncapu a la guariggioni.