"Crèsia" : Diffirenzi ntrê virsioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
n Robot: Cosmetic changes
n Canciu narrè di Qscgu9-bot cu l'ùrtima virsioni di Sarvaturi.
Riga 10:
Sta Crèsia ntenni idda stissa comu [[Corpu Mìsticu]] di [[Cristu]] di cui lu stissu [[Gesù]] è lu capu câ missioni ch’è di fàciri prisenti lu nzignamentu di Cristu e la sô [[liggi]], l'amuri ricìprucu. Ogni cristianu cû [[vattìu]] participa cu Cristu â sò missioni ''sacirdutali'' (cunzacrazzioni), ''prufètica'' (annùnciu dâ palora) e ''rigali'' (survizzu ô frati).
 
Attuarmenti la [[Crèsia cattòlica]] ricanusci comu Crèsî chiddi ca ponnu cuntari supra na [[succissioni apustòlica]] (tèrmini cuniatu di [[Sant'Irèniu di Lioni]]), difinennu l’àutri ''cumunitati ccrisiali''.
 
=== Prutistantèsimu ===
Asìstinu varî difinizzioni di crèsia ô nternu di lu prutistantèsimu. Na difinizzioni clàssica è chidda cuntinuta ntâ [[cunfissioni agustana]], ridatta dû tiòlugu [[lutiranu]] [[Filippu Milantuni]] ntô [[1530]]:
 
''La Crèsia è la cuncricazzioni d%dî Santi, ‘n cui lu Vancilu è rittamenti nzignatu e li sacramenti currittamenti amministrati.''
''Sibbeni la Crèsia sia lu nzemi di li Santi e di li veri cridenti, poichì ’n sta vita cci sunnu strittamenti ammiscati ipòcriti e piccatura, arresta comu e gghiè valèvuli lu sacramentu amministratu di tali pirsuni [...] Sia li [[sacramenti]], sia la Palora hannu effettu a mutivu dâ sô stituazzioni di parti di Cristu a priscinniri dû sô vèniri amministrati d’òmini nun digni.''
 
([[Cunfissioni agustana/La fidi|Artìculi 7 e 8]] dâ Cunfissioni agustana)
 
[[Luteru]], ntô trattatu dû 1539 "li cuncili e la crèsia", ndica ca la Crèsia è ricanuscìbbuli dî siquenti carattirìstichi:
# pussedi la Palora di Diu, ‘n diversi gradi di purizza
# cc’è amministratu lu [[vattìu]]
# dû "santu sacramentu di l'[[Artaru|artaru]]" (eucaristìa), a priscinniri dâ santitati di cu l’amministra
# dû putiri dî chiavi, nta l'usu pùbbricu e privatu, zoè la [[scumùnica]] e l'assuluzzioni ndividuali
# dû fattu ca cunzacra o chiama li ministri
# dâ [[prijera]], zoè la pùbbrica lodi e azzioni di grazzî... si càntanu [[salmi]], si mpara lu [[catichismu]], lu [[cridu nicenu-custantinupulitanu|cridu]], lu [[dicàlugu]]
# dâ santa cruci
 
== Stòria ==
 
La Crèsia havi urìggini ntô I sèculu d.C.. Nizziarmenti è cunziddirata na setta abbràica. Câ pridicazzioni di [[Paulu di Tarsu]] si fòrmanu macari cumunitati di "gintili", zoè di pirsuni d’urìggini nun abbràica, privalintimenti di cultura greca. Ntô II sèculu d.c. li crèsî judeu-cristiani (chiddi vicini a l'abbraismu) vennu prugrissivamenti strumittuti di l'[[abbraismu]] ca sta riurganizzannu li pròpî strutturi e basi riliggiusi doppu la crisi dâ distruzzioni dû Tèmpiu dû 70 d.C., mentri li crèsî dî gintili cuntìnuanu a espannìrisi. Li stòrici ndìcanu cû tèrmini "Granni Crèsia" lu nzemi dî cumunitati dirivati dî vari apòstuli (sia chiddi di Girusalemmi ca chiddi ligati a Paulu di Tarsu) ca cchiù avanti vannu a cunfruiri ntâ Crèsia cattòlica e urtudossa dû primu millènniu, pi distinquìrili dî gruppi marginali di spirazzioni cristiana ch’elabbòranu particulari duttrini ca nun vannu a èssiri accittati dâ maiuranza, comu l’ebbiuniti e li gnòstici.
 
Na secùnna fasi dâ Crèsia è chidda dâ [[patrìstica]], zoè la furmazzioni dûn corpus di cummenti ê scritturi, disputi cu l’erètici e apoluggìi ntê cunfrunti dû "paganèsimu" e dû [[judaismu]], duvutu a scrittura, spissu ccrisiàstici, ca sunnu custrinciuti a ripinzari li duttrini dû cristianèsimu nta l’àmmitu dâ cultura di l'èbbica. Nta st'èbbica accumenza a sèntirisi l'esiggenza di na [[Canuni dâ Bìbbia|canuni di scritturi]] spicìficu cristianu d’accustari a chiddu abbràicu, ca nzinu a tannu avìa statu cunziddiratu l'ùnicu nicissàriu, ntâ forma pricidenti â distruzzioni dû Tèmpiu.
 
A pàrtiri di lu IV sèculu si poni videmma lu prubbrema dû rapportu cû statu, ‘n particulari lu mpiru Rumanu, doppu ca lu cristianèsimu cància lu status jurìdicu prima di riliggiuni illicita (nzinu a [[Custantinu]]), appoi cu Custantinu addiventa riliggiuni tullirata e nfini, cu [[Tiudòsiu]], riliggiuni di Statu. Accumenza prugrissivamenti a diffirinziàrisi macari la mintalitati dî [[Crèsia latina|Crèsî latini]] rispettu a chiddi grechi, e chî [[cuncili ecumènici]] s’assisti a na difinizzioni ricurusa di l'urtudòssia e â furmazzioni di nu linguàggiu tiulòggicu spicìficu cristianu, mutuatu dâ filosufìa greca. Chistu cumporta videmma lu distaccu d’arcuni crèsî "ètnichi" di l'álviu dâ Granni Crèsia (vidi [[Crèsî urintali antichi]]), c’oramai veni cumunimenti ndicata comu Crèsia cattòlica e urtudossa.
 
== Àutri usi dû tèrmini ==
A li voti lu tèrmini veni mprupiamenti usatu pi ndicari lu [[cleru]], zoè li vattiati c’arriciveru l' [[òrdini sacru]].
 
Nunustanti lu tèrmini Crèsia sia pròpiu dû [[cristianèsimu]], videmma àutri cumunitati nun cristiani p’analuggìa si difineru o foru difinuti Crèsî.
 
[[Category:Cristianèsimu]]
 
[[cs:Církev]]
[[da:Kirke (institution)]]
[[de:Kirche (Organisation)]]
[[el:Εκκλησία]]
[[en:Ecclesia (Church)]]
[[eo:Konfesio]]
[[fr:Église (institution)]]
[[fy:Tsjerke]]
[[id:Denominasi Kristen]]
[[is:Kirkja]]
[[it:Chiesa]]
[[ja:宗教団体]]
[[ko:교회]]
[[lt:Bažnyčia]]
[[nl:Kerk (geloofsgemeenschap)]]
[[pl:Kościół (organizacja)]]
[[pt:Denominações cristãs]]
[[ro:Biserică (concept)]]
[[ru:Христианская церковь]]
[[sq:Kisha]]
[[zh:教会]]