"Simetu" : Diffirenzi ntrê virsioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Santu (discussioni | cuntribbuti)
Nuddu riassuntu dû canciamentu
Santu (discussioni | cuntribbuti)
Nuddu riassuntu dû canciamentu
Riga 1:
Lu '''Simetu''' (116 Km) é lu secunnu [[ciumi]] chiù longu ntâ [[Sicilia]] dopo l’Imera; anvècianveci, pi la grannizza di lu bacinu idrugràficu, è ô primu postu e ntirissa li tirritori di quattru pruvinzi ([[Catania]], [[Missina]], [[Enna]] e [[Sarausa]]).
[[{{ns:6}}:Ponte dei saraceni.jpg|thumb|right|350px|Ponti di li saracini]]
E’ furmatu di dui "trunchi " muntani ca vènunu dè Nèbrodi: lu turrenti Saracena, longu 20 Km e ca si forma a n’autizza di 1.700 m., nta la Serra di lu Re, ammeri ô munti Soru, e lu turrenti Cutò, ca nasci a 8 Km chiù a ovist. I dui "truncuni" s’ancòntranu a 7 Km a nord di [[Bronti]] furmannu lu '''Simetu'''.
 
Doppu lu Cutò, lu '''SimetoSimetu''' scurri agghiri sud arricugghenuuarricugghennu tantissimitantìssimi affruenti, lu primu ciumi e lu Truina, cu lu sboccu versu lu ponti di Cantarèa.
 
Assai beddi sunnu li goli di l’ "ingruttatu làvicu simetuSimetu" a ovist di Bronti; ccà lu ciumi scavò ntontô basaltu làvicu di antichi arruzioni pre-etnee, nu solcu prufunnu dicini di metri, strittu ntra virtigginusi pareti virticali.
 
Doppu nu ponti, dittu di li Saracini, lu ciumi casca pi quarchi vintidui metri,(la cascata veni chiamata "Puliceddu"), furmata da lu scazzamentu prugrissivu di la [[lava]] ca cuntinua a crullari chianu-chianu.
Pi 30 chilomitrichilòmitri lu cimu scurri nta nu modu turtuosu e lu pircorsu furìa e si storca ora a manu dritta e ora a manca e a 3 chilòmitri a Sudsud-ovist di [[Adranu]], arricogghi lu [[Salsu]].<br>
Jennu agghiri sud, doppu àutri 50 chilòmitri, quannu si trova a quarchi 8 chilòmitri di la costa, accogghi n’àutru affruenti: lu DittainoDittàino; a 2 chilòmitri, pi finiri, iddu ncontra l’ ùrtimu grossu affruenti, lu Gornalunga, ca nasci nta li cullini tra [[Ciazza|Chiazza Armerina]] e [[Valguarnera]].
 
Sbocca ntô [[mari Joniu]], 12 chilòmitri a sud di Catania.
Riga 16:
Mpunenti travagghi si fìciru pi lu sfruttamentu di li sò acqui (sistema idruelèttricu dô Salsu-Simetu, rializzatu di l’Enti Sicilianu di alittricità).
Lu '''Simetu''', ca l’[[ArabbiÀrabbi]] chiamaru ''"ciumi di Musè"'' , sarva lu sò caràttiri urigginariu di turrenti, zoè picca acqua ntâ astati e chini nvirnali ca, o spissu, fa danni a li tirreni vicini.
Lu ciumi havi na purtata media di 25 mc. o secunnu.
L’acqui dô bacinu dô '''Simetu''', nu tempu facevunufacèvunu mòviri tanti mulini; ancora oggi st’acqui sunnu utilizzati pi irrigari li agrumeti.
 
Nta la foci dû '''Simetu''', cu Dicretu Riggiunali, vinni stituita l’[[Oasi di lu Simetu|Oasi naturali]] ca si stenni versu sud ntirissannu i laghetti di Guarnazza e Gornalunga.
==La viggitazzioni==
Lu '''Simetu''' è formatu di vari habitat ca hannu pirmessu la furmazzioni di na ricca viggitazzioni.
Nta la parti àuta di l'acqui li spondi sunnu ricuperti di na fitta viggitazzioni furmata di canni palustri, mentri nta la parti vàsciavascia li rivi sunnu cumpritamenti scuperti.
L’urtimaL’ùrtima graciazzioni purtò la nàscita di nà nova speci di [[Àrvulu|àrvuli]] nta la zona dô '''Simetu''' , li Agrifogghi.
==L’armàliL’armali==
Lu L'ambienti riccu di speci d’armalid’[[armali]] di preda ([[Cunigghiu|cunigghi]] sirvaggi e lepri), desi la pussibilità a l'[[armali]], comu la vorpi e la dònnula, di vìviri ntô tirritoriu di lu '''Simetu'''.
 
Ntô casteddu ora sdirubbatu di lu duca di [[Mistirjancu]] vivi na numirusa culonia di pipistreddi[[Taddarita (pipistrellu)|taddariti]] ca prùspira grazzi a la granni prisenza di nzetti ca si trovanutròvanu nta la zona paludosa.
 
Ci sunnu macari mortissimimortìssimi [[Sirpenti|rèttili]] comu la Biscia, la Vìpira, lu Colubru Liopardinu, la Lucèrtula siciliana, lu Ramarru e la Nutrici di lu cullari, ca ô cuntrariu di àutri rèttili ccà alincati, è nu sirpenti marinu e vivi ntô ciumi.
 
Ma la chiù granni parti di l’armali sunnu [[Aceddu|aceddi]].