"Football australianu" : Diffirenzi ntrê virsioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
n Robot: Cosmetic changes
Riga 1:
[[ImageMmàggini:002052ad.jpg|right|thumb|250px|Brad Johnson dî ''Western Bulldogs'' rinesci a cumpritari nu ''mark'', zzoè, pigghiannu la badda d'aria cu tutti dui manu, acchianannu supra ôn jucaturi di ''Geelong'' ô stissu tempu.]]
== Storia ==
 
Lu '''football australianu''' (o '''cauciu australianu''') è lu jocu dû palluni nazziunali australianu e l'attivitati atlètica cu na lunghizza la cchiù praticata e siquita in [[Australia]]. L'entusiasti tifusi dî squatri jìnchinu sempri li granni stadî unni si esìbbinu li partiti di stu jocu dicisamenti spittaculari. Li reuli dû jocu, cudificati ntô [[1859]] (puru siddu la prima partita vinni disputata un annu prima, ntô [[1858]], chî reuli senza pinzàricci troppu), havi carattirìstichi chi assummìgghianu nparti ô [[calciu gaelicu]] ma dirìvano suprattuttu dû [[rugby]]. Dunca l'[[australia]]ni d'urìggini irlandisi e ngrisi s'accurdaru suprê reuli dûn jocu novu chi putissi rapprisintari l'identitati di na nova nazzioni.
 
Ntô [[1877]] fu organizzata la ''Victorian Football Association'' cu 12 squatri e ntô [[1897]], sempri nnû Statu di [[Victoria]], si custituìu la ''Victorian Football League'' cu 8 squatri. Cci vuleru cchiù di cent'anni prima ca si stabbiliu l'[[Australian Football League]] ntô [[1989]], quannu quarchi autra squatra di l'autri stati si cci juncìu. Asisti na ''[[hall of fame]]'' e un museu unni si prisèrvanu magghî e fotu dî campiuni. Ntô [[2001]] li membri dâ ''hall of fame'' èranu 171 e di chissi 17 vennu difinuti comu ''liggenni''. Tra chissi n'attruvamu [[Ron Barassi]], di luntana urìggini taliana, natu lu [[27 di frivaru]] [[1936]] e chi fu prufessiunista dû [[1953]] ô [[1969]]. Di tanti sperti è cunziddiratu lu cchiù granni jucaturi di tuttu tempu. Cci sunnu autri prufessiunisti d'urìggini taliana quali: Silvagni, Liberatore, Mercuri, Misiti, Bortolotto, Giansiracusa, e Martello.
 
[[ImageMmàggini:Goalposts.jpg|thumb|250px|La porta dû football australianu cumprenni quattru pali senza riti.]]
== Li reuli ==
 
Lu ''football'' australianu si joca supra nu campu di forma ellettica longa 185 m e larga 155; l'atleti attivi in campu sunnu 18 pi ogni squatra. La partita dura 80' divisi in 4 periodi di 20' cu ntirvallu di circa 20' tra lu secunnu e lu terzu periodu, di circa 6' tra lu primu e secunnu e così comu tra terzu e quartu. Lu palluni elletticu è cchiù granni e dunca cchiù pisanti di chiddu di [[Rugby]]. Lu palluni pò essiri cauciatu e curpitu câ manu o cû pugnu pi tutti li dirizzioni.
 
[[ImageMmàggini:Sherrin.png|right|thumb|200px|La badda usata pi jucari lu ''football'' australianu, spiciarmenti ntâ liga la cchiù auta, l'[[Australian Football League]]]]
 
Ê fini dû campu di jocu stannu 4 pali chi dilimitanu 3 porti: qualunchi cauciu piazzatu, ô volu o di rimmauzzu chi manna il palluni, senza essiri tuccatu pi manu di nuddu jucaturi, drittu ntra porta cintrali vali 6 punti e ntrê porti d'allatu, 1 puntu. Siddu lu palluni veni tuccatu pi manu di cu è gghie, vali sulu 1 puntu, puru siddu lu palluni si trasi la porta cintrali. Campiunati di football australianu s'attrovanu nta varî banni dû munnu: principarmenti ntê nazioni miricani ed europei, ma puru nta l'[[Africa dû Sud]], lu [[Giappuni]], [[Nauru]] e la [[Nova Zilanna]]. In ogni casu, na liga prufessiunistica s'attrova sulu ntra l'[[Australia]].
 
== Li squatri di AFL ==
 
Li squatri di AFL (o ''Australian Football League'' cuntanu 16:
*Adelaide CROWS di Adelaide (li ciauli - russu, giarnu e blu marinu)
*Brisbane LIONS di Brisbane (a prima era dui squatri: ''Fitzroy Lions'' e ''Brisbane Bears'' - li liuni - giarnu, azzolu e marrunignu)
*Carlton BLUES di Melbourne (l'azzoli - ma sunnu blu marinu e jancu)
*Collingwood MAGPIES di Melbourne (li carcarazzi - strisci di niuru e jancu)
Riga 26:
*Geelong CATS di Geelong (li jatti - circhi di blu marinu e jancu)
*Hawthorn HAWKS di Melbourne (li falchi - giarnu e brunu)
[[ImageMmàggini:124414bi.jpg|right|240px|thumb|Lu logo dî ''Western Bulldogs'']]
*Melbourne DEMONS di Melbourne (li dimonî - russu e azollu scuru)
*KANGAROOS di Melbourne (nnô passatu canusciutu comu ''North Melbourne'' - li cangaruna - jancu e azzolu)
*Port Adelaide POWER di Adelaide (la putenza - jancu, niuru e bluvirdi)
*Richmond TIGERS di Melbourne (li tigri - niuru câ fascia giarnu)
*St.Kilda SAINTS di Melbourne (li santi - russu, niuru e jancu)
*[[Sydney Swans|Sydney SWANS]] di [[Sydney]] (nnô passatu canusciutu comu ''South Melbourne'' - li cigni - russu e jancu)
*West coast EAGLES di Perth (l'àculi - azzolu, jancu e giarnu)
*[[Western Bulldogs|Western BULLDOGS]] di Melbourne (nnô passatu canusciutu comu ''Footscray'' - russu, jancu e azzolu)
 
== Liami esterni ==
*[http://afl.com.au australian football league] pi ngrisi
 
Riga 42:
{{Sport}}
 
[[CategoryCatigurìa:Australia]]
[[CategoryCatigurìa:Sport]]
 
[[ar:كرة القدم ذات القواعد الأسترالية]]