"Etna (vurcanu)" : Diffirenzi ntrê virsioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Io' 81 (discussioni | cuntribbuti)
n Annullatu lu canciamentu 335126 di Castielli (discussioni)
Io' 81 (discussioni | cuntribbuti)
Riga 56:
[[{{ns:6}}:Etna eruzione.jpg|right|300px]]
L'Etna, ca jetta ciumi di focu ntê cianchi dû sò conu munumentali e ca minazzza di vurricari paisi sani, è n'asempiu dâ forza tirrificanti e dâ putenza di nu [[vurcanu]]. Eppuru, parrannu 'n modu strittamenti giulòggicu, sta grannìssima muntagna vurcànica è nà furmazzioni rilativamenti ricenti, e è dispìcili ca manteni la forma ca havi ora pi tantu àutru tempu ancora.<br> L'Etna nascìu quarchi 600.000 anni fa, quannu la [[lava]] vurcànica niscìu fora dô funnu dû mari e furmau nu ''conu a Calanna''. Ntâ l'èbbichi si furmaru àutri coni, oppuru ssi stissi coni si sdirubbaru ntornu a lu primu duranti li ripituti erruzzioni. Lu conu chiù àutu ca si furmau nu pocu cchiù a ovist di chiddu urigginariu, era a ''Mungibeddu'', e è chistu lu puntu cchiù àutu di l'Etna di oggi.<br> Li erruzzioni distruttrici di l'Etna, hannu avutu sempri la carattirìstica di supprènniri li pupulazzioni umani. Ntô 122 d.C., n'erruzzioni di l'Etna distruggìu la cità di [[Catania]], ntô 1381 la lava scinnuta dâ muntagna, arrivau nta lu portu di Ulissi rinnènnulu nun cchiù utilizzàbbili. Ntô [[1699]] l'abbitanti di Catania circaru di diviari lu caminu dû turrenti di lava pi alluntanàrilu dâ citati, custruennu nu vastiuni e mittènnucci ntâ strata peddi di [[coiu]], ma â mprisa fallìu pi causanza di l'abbitanti di [[Patirnò|Paternò]], ca si scantaru ca la lava putìa èssiri diviata agghiri li sò [[Jardinu (agrumetu)|jardini]] e casi; pi chissu, Catania e arcuni àutri paisi ntornu a idda, foru danniggiati gravimenti. Ntô [[1974]] ci foru àutri erruzzioni (cchìu nichi, pi furtuna, di chiddi dû passatu) e la fùria distruttiva dâ muntagna vinni arripigghiata cu na [[pillìcula]].<br> La pillìcula ammustrava turrenti di lava nfucata ca scinnèvanu pi li pinnici dô munti dànnuci focu a tutti li cosi; ammustrava macari li cuntadini ca prijavunu picchì li campi e li casi fùssuru sparagnati di li turrenti di focu, sempri cchiù minacciusi e chini di cìnniri e di scorî.<br> Li siciliani di sta parti dâ Sicilia, hannu sempri prijatu pi èssiri sarvati dâ fùria dû vurcanu Etna. Ntâ l'èbbica clàssica l'aduraturi dâ [[Dia Cereri|Dia Cèreri]] facìanu prucessioni sùpira li sò pinnici; ntô tridicèsimu sèculu li catanisi purtaru lu velu di [[Sant'Àgata (màrtiri)|Sant'Ajta]] 'n prucessoni e ancora oggi idda veni nvucata pi prutezzioni dô vurcanu.
[[File:Catania-Etna-Sicilia-Italy-Castielli CC0 HQ1.JPG|200px|thumb|left|L'Etna viduta di la Playa]]
{{vidipuru1|L'ùrtima distruzzioni di Catania pi lava}}