"Large Hadron Collider" : Diffirenzi ntrê virsioni

Lu '''Large Hadron Collider''' o simpricimenti '''LHC''' è n'acciliraturi di [[Particedda|particeddi]], cullaudatu pi cullisioni tra [[prutoni]] e [[ioni]] pisanti. E' l'acciliraturi cchiù granni mai custruiutu di l'òmu. Di furma d'aneddu, di na lunchizza di 27 chilòmitri, lu LHC s'attrova sutta terra â fruntera tra la [[Francia]] e la [[Svìzzira]], â pirifiria di [[Ginevra]]. E' gistutu dû [[CERN]], lu centru europeu di ricerca nucliari cu sedi a Ginevra. Vinni inauguratu ufficalmenti lu [[10 di sittèmmiru]] dû [[2008]], ma doppu la so misa nfunzioni s'appi a stutari pi na riparazzioni di na cunnutta di rufriddamentu. La misa 'n funzioni difinitiva è privista pâ stati dû [[2009]].

 

 

Li spirimenti prugrammati ntô LHC hannu comu scopu chiddu di ricriari li cunnizzioni di l'àttimu sùbbitu doppu lu [[big bang]], pi circari di spiecari megghiu lu sviluppu di l'[[universu]]. Àutri pruggetti principali sunnu la scuperta dû [[bosoni di Higgs]], privistu dâ tiurìa, ma mai taliatu, la misura dâ massa dû [[neutrinu]] e macari pi spiecari lu prubbrema dâ [[massa]] mancanti di l'universu.

 

 

N'àutra chistioni arrigguarda li sordi spinnuti pi lu spirimentu. Ci sù assai cuntribbuenti ca s'addummànnanu lu pirchì vinti paisi spinneru 4,6 miliardi di [[euru]] pi custruìri stu stigghiu. Di sòlitu li [[scinzatu|scinzati]], a parti li chistioni filusòfichi supr'a la nascita di l'universu, arrispùnnunu ca sti ricerchi funnamintali attròvanu applicazzioni mpinzati, comu fu lu casu pi lu [[world wide web]] ca fu strummintatu di [[Tim Berners Lee]] ô CERN di Ginevra.

 

 

{{Artìculu dâ simana|8 di nuvèmmiru| 2008}}

[[ko:거대 하드론 충돌기]]

[[la:Collisor Hadronalis Magnus]]

[[lt:Didysis hadronų priešpriešinių srautų greitintuvas]]

[[lv:Lielais hadronu kolaiders]]