"Sicilianità" : Diffirenzi ntrê virsioni

Lu nomu '''sicilianità''' ( o macari '''sicilianitàti'''), nzèmmula â [[lingua siciliana]], ancucchia ddâ matassa di carattiristichi ca vènunu dati all'òmu di [[Sicilia]], canusciuti macari comu ''sicilitudini'', citannu [[Liunardu Sciascia]] {{quote|La sustanza di ddâ nuzzioni dâ Sicilia ca è anzemi locu cumuni, pinzeru currenti, e mutivu di univuca e funnuta spirazzioni ntâ littiratura e ntî l'[[arti]].}}

{{quote|[…] C'è na Sicilia “babba”, zoè càrma, nzinu a parìri stùpita; na Sicilia “sperta”, zoè nfamia, pratica ê cchiù cutidiani usi dâ viulenza e dâ truffa. C'è na Sicilia lagnusa, una dinamica; una ca si cunzuma ntâ tristizza dâ ròbba, una ca canta la vita comu nu cupioni di carnaluvari; una, pi finiri, ca si sporgi di nu crinali di ventu ntî nu supravvèniri di n'alluciatu dilìriu… <br />
Tanti Sicilii, picchì? Picchì la Sicilia ha avutu la sorti d'attruvarisi a fari di cirnèra ntê sèculi ntra la granni cultura uccidintali e li tintazzioni dû disertu e dû suli, ntra la ragghiuni e la maggìa, li timpesti dû sintimentu e li scirocchi dâ passioni. Soffri, la Sicilia, di n'eccessu d’idintità, né sacciu si fussi nu beni o fussi nu malu. Cettu ca pi cu è ca ci nascìu dura picca l’alligrìa di sentirisi assittatu ntô uddìcu dû munnu, veni a trasiri prestu la suffirenza di nun sapìri sprugghiari ntra milli curvi e ntrizzati di sancu lu filu dû pròpiu distinu.<br />
Capìri la Sicilia significa dunqui pôn sicilianu capìri iddu stissu, assulvirisi o cunnannàrisi. Ma significa, anzèmi, difinìri la quistioni funnamintali ca n'assiputa, lu tramutu ntra claustrufubbìa e claustrufilìa, ntra odiu e amuri di clausura, secunnu ca ci provi l’espatriu o ni prèji la risirvatizza di na tana, la siduzzioni di cunnùciri la vita cu nu vizziu sulitariu. L’insularità, vogghiu diri, nun è na chiusura sulu giugrafica, ma si ni porta appressu àutri: dâ pruvincia, dâ famigghia, dâ càmmira, dû sò stissu còri. Di ccà lu nostru urgogghiu, la suspittusità, lu pudori; e lu senzu di èssiri diversi.<br />
[…] Ogni sicilianu è, di fattu, na irripitibbili ambiguità psiculòggica e murali. Accussì comu l’ìsula tutta para è n'ammiscata di luttu e di luci. Unni è cchiù niuru lu luttu, ccà dintra è cchiù culpevuli la luci, e fa parìri incridibbili, inaccittabbili la morti. Ntî àutri banni la morti pò forsi giustificarisi comu lu risurtatu naturali d’ogni prucidimentu biologgico; ccà cumpari comu nu piccatu, na mmìria dê divinità.<br />

<br/>Di sta supirchirìa dû mòriri pigghia forma lu pissimismu isulanu, e cu iddu lu lussu fùnibbri dê custumi e dê palòri; di ccà nasciunu li sapura scurati di tossicu ca lassa ntâ vucca l’amuri. Si tratta di nu pissimismu dâ ragghiunu, unni quasi sempri s’accumpagna nu pissimismu dâ vuluntà.[…]<br />
Lu risurtatu di tuttu chistu, quannu di l’ìsula nun s'arrinesci o nun si vòli scappari, è na passiunali sulitudini. S'havi nu beddu parrari – ju pi primu – ca la Sicilia pigghia a divintari Italia (si nun è cchiù veru, comu quarchi [[saggiu]] sustèni, lu cuntrariu). 'N com'ora l’ìsula cuntinua a rizzarisi ntô mari comu nu porcuspinu, cchê sò spini minazzusi, li cunfetturi tènniri, li girsumina d’Arabbia, li cutedda, li lupari. Spummintannusi li jorna comu mumenti di cuntinuu tiatru, farsa, traggedia o Grand-Guignol. Ogni uccasioni è bona, dû cumìzziu â partita di palluni, dâ verra dê santi â briscula ntî nu barru.<br />
Nzinu a ddâ varianti pirsiviranti dâ liturgìa scenica ca è la mafia, ca ntra li sò milli maschiri, pussedi macari chista: di allianza simmulica e fratastra rituali, nutruta di scurizza e ntô stissu tempu pratica a mantinirisi senza li luci dû parcuscenicu.<br />
[…] Nun è tuttu, ci sunu àutri Sicilii, nun finisciu mai di cuntalli.}}