"Palatini" : Diffirenzi ntrê virsioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Nuddu riassuntu dû canciamentu
Nuddu riassuntu dû canciamentu
Riga 1:
Li '''palatini''' sunnu pirsunaggi di l'epopea mediuevali chi tradizziunalmenti cunta la lotta tra li cristiani e li mussurmani. Li pirsunaggi cchiù canusciuti sunnu senza dubbiu chiddi di [[Orlandu|Orlannu]] e di [[Rinaldu|Rinardu]]. Sunnu rapprisintati puru nti l'[[òpira dî pupi]].
La parola veni du latinu e, pi primi, '''palatini''' erunu chiddi c'accumpagnavanu Carlu Magnu quannu girava lu so regno.
 
==Carlu Magnu==
{| style="border: 1px solid {{{border|gray}}}; background-color: {{{color|#fdffe7}}};"
|rowspan="2" valign="middle" |
|rowspan="2" |
|style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" |
|-
|style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" |
[[{{ns:6}}:524863718 b75743e9fe.jpg|right|320px]]
Re dâ Francia e difinsuri dù cristanèsimu contru a l'àrabbi.
Iddu e lu capu dû sò asèrcitu valurusu e nta ogni campu di battagghia, junci vittòria supra a vittòria. Lu sò asèrcitu veni cunziddiratu lu cchiù forti di tutti, àbbili e mbattìbbili, grazzi a la prisenza di li Palatini di Francia, ca nasceru pròpiu pi vuluntati di Carlu Magnu.
 
Lu sò regnu durau assai e nta ssu tempu, ntê terri cunquistati, diffunìu la fidi 'n Cristu. Fu nu Re nòbbili, giustu e ginirusu, macari ca, nta quarchi uccasioni, s'addimustrau tanticchia dèbbuli e, vulennu, macari ngènuu.
 
Murìu a lu ottucentuvintisetti e lassau a sò figghiu Aluiggi lu regnu e chistu cuntinuau li gesta dû patri.
|}
<br><br><br><br>
==Orlandu==
{| style="border: 1px solid {{{border|gray}}}; background-color: {{{color|#E6E6FA}}};"
|rowspan="2" valign="middle" |
|rowspan="2" |
|style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" |
|-
|style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" |E' lu primu Palatinu di [[Francia]] e ginirali 'n campu di l'asèrciti francisi e rumani; è [[figghiu]] di [[Miloni]], Conti di D'Anglanti e di Berta, [[Soru (fìmmina)|soru]] di Carlu Magnu; è [[cucinu]] di [[Rinardu]] , [[Bramanti]] e di [[Astolfu]]. La sò spata è la ''"durlindana"''.
 
Berta, soru dû Re Carlu, si nni fuji cu Miloni, duca di D'Anglanti e a sta nutizzia lu Re, siddiatu forti, fa n'edittu bannennu dû regnu soru e [[cugnatu]]. Nasci Orlandu ca già di [[picciriddu]] ammustra signali di granni curaggiu, ammazzannu ntô [[voscu]] sarpenti e ursi.<br> Ntantu Carlu Magnu, ncurunatu mpiraturi, mentri si nni torna a casa, 'n Francia, passa dû paisi unni s'avìanu arifuggiati Berta e Miloni e ddocu, avènnuni sintutu già parrari, ncontra a sò [[niputi]] Orlandu. Re Carlu ripigghia la sà caminata pâ Francia, purtànnusi d'appressu Orlandu e sò [[matri]] (Miloni avìa già murutu pri manu dû saracinu Altomonti).
 
La prima prudizza unni Orlandu ammustra d'èssiri nu granni guerrieru è quannu ammazza cô vastuni lu putenti [[àrabbu|saracinu]] Altomonti (assassinu di sò patri Miloni) e si pigghia li sò armi.<br>
Fà appoi tanti àutri mprisi, ammustrannu curaggiu e valuri, meritannu, pri chissu, d'èssiri aricanusciutu comu ''primu Palatinu di Francia''.
 
Oralandu, ora ca è granni, si marita cu ''Aldabedda'' e cu chista campa tranquillu pri quarchi annu, ma, appoi, un jornu, a la corti di Francia, s'apprisenta na [[picciottu|picciotta]] bedda e un cavaleri, accumpagnati di quattru gicanti cu l'ali. Pri sta picciotta accussì bedda, ca havi pri nomu [[Angelica]], tutti li palatini pèrdunu la testa, nnamurati; Orlandu, non currispunnutu d'idda, ortri a la testa, perdi macari la raggiuni.<br>
[[Astolfu]], cucinu e amicu di Orlandu, pi òridini di [[Diu]], cavarcannu l'Ippògridu, nu cavaddu alatu, arvola supra la [[luna]] p'aripigghiaru la raggiuni di Orlandu; chistu, turnatu sanu di menti, si jetta, senza cchiù nenti taliari, ammenzu a li battagghi contru a li nfideli pri fari triunfari la fidi 'n Cristu. Appoi, nu tintu jornu, attrova la morti nta la sò ùrtima battàgghia, fatta sempri sutta a li nzegni di Diu, contru a li saracini, nta na lucalità dâ [[Spagna]], saputa sèntiri ''Roncisvalle''; apprima di mòriri sona l'''Olifanti'', un cornu ca servi pâ chiamata di l'ùrtimu succorsu.
|}
 
==Rinardu==
{| style="border: 1px solid {{{border|gray}}}; background-color: {{{color| #E0FFFF}}};"
|rowspan="2" valign="middle" |
|rowspan="2" |
|style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" |
|-
|style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" |
[[{{ns:6}}:Pupi catanesi.jpg|right|200px]]
E' lu secunnu Palatinu di Francia e è lu cucinu di Orlandu; figghiù dû Duca Amoni, [[frati]] di Miloni, e di Biatrici, figghia dû Duca Namu; havi na soru ca si chiama [[Bradamanti]], maritata cu [[Ruggieru]]; sò muggheri si chiama Clarici; la sò spata e la ''Frusberta''.
 
Rinardu già di carusiddu duna la prova dû sò curaggiu: nu jornu, mentri và cu la matri a lu mircatu, veni avvicinatu di na vecchia ca ci duna n'armatura cumpreta e n'elmu e ci dici: ''«Ti vogghiu diri, figghiu, ca l'armaura e l'èlimu sunnu ncantati ! Accura ca, si tò matri nun hà statu fideli a sò maritu e ti metti st'armatura e st'èlimu, tu mori.»'' Rinardu senza nuddu scantu, si metti l'armatura e l'elmu , sicuru ca sò matri è na fìmmina anesta. Allura, la vecchia, ci fà fari un giuramentu: iddu havi a minnicari l'unuri di sò matri, c'avìa statu nfangatu dû vili '' Gimanu''.
 
Passa lu tempu e Rinardu, o ciancu dî Palatini, lutta ntê battagghi contru a li saracini; nuddu lu canusci e nuddu sapi cu è; iddu, comu a nu sèmprici surdatu, cummati pri Diu e pri lu Re. Ma lu curaggiu e lu valuri ammustratu ntô campu di battagghia veni purtatu a l'arìcchia di Carlu Mpiraturi ca lu manna a chiamari e ci spia cui iddu è, picchì pû Re nun è pussìbbili ca nu surdatu comu egghiè pò aviri n'ànimu accussì nòbbili e ntrèppitu. Rinardu, allura, s'apprisenta e ci rivela la sò nascitura, ma a na cunnizzioni: apprima di diri lu sò nomu, voli di lu Re lu primessu di sfidari a duellu ''Gimanu di Bajona'', ca, ngiustamenti, urtraggiau lu nomu di sò matri !.Lu primmessu veni accurdatu. Rinardu chiama a disfida Gimanu e l'ammazza.<br>
Rinardu, pò caràttiri ca havi, non s'hà tiratu mai arredi a li disfiti e mancu a l'avvinturi: na vota ammazzau lu trimentu gicanti ''Atlanti'' e si pigghiau tutti li sò armamenti e la spata ''Frusberta'' ; n'àutra vota assicutau e vincìu a lu cavaddu ncantatu di nomu ''Bajardu'' e addivintau lu sò patruni; ancora, na vota àutra, nzemi a lu sò amicu e cumpagnu ''Florindu'', allibbirtau chiossai di trenta fìmmini priggiuneri dû gicanti ''Brunamunti''.<br> Lu prodi Rinardu porta a tèrmini tanti mprisi timirari, comu a chidda d'ammazzari lu turrìbbili ''Mambrinu'' e tràsiri 'n pussessu di lu sò elmu ncantatu; vìnciri e firiri a morti la valurusa saracina ''Rovenza'' ca, pô sò valuri e macari pô sò mantellu ncantatu, avìa vinciutu a tutti li palatini.
 
Quannu Angelica s'apprisenta nti la corti di Francia, Rinardu, comu a tutti li Palatini, veni pigghiatu di la smània d'amuri e, p'amuri d'idda, arriva macari a fari nu duellu cu sò cucinu Orlandu. Ma assai sunnu li nnamuramenti ca havi Rinardu pri tanti fìmmini, comu a chiddu pri la bedda ''Liandra'' e appoi pri ''Bellisarta'', figghia dû re di [[Nàpuli]], ca havi 'n coddu l'occhi di Re Carlu ca la voli pri spusa: pri ssu namuramentu, Rinaldu e tutta la sò famigghia è mannatu fora dâ Francia, asiliatu. Dopu tanti piniamenti Rinardu torna 'n Francia e addumanna pirdunu ô Re e chistu ci lu duna.
 
Rinardu arritorna ô ciancu dî Palatini di Francia nzinu a la battagghia di Roncisvalle, unni mori sò cucinu Orlandu pri curpa dû tradituri [[Ganu di Magonza]]. Rinardu addinunzia ô Re lu tradituri ca veni cunnannatu a èssiri squartariatu. Appoi Rinardu si leva l'àbbiti dû Palatinu e si metti chiddi dû cummentu e nuddu ni sapi cchiù nenti (forsi aresta doccu nzinu a la sò morti).
 
[[Category:Folklori sicilianu]]