"Difinistrazzioni di Praga" : Diffirenzi ntrê virsioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
curriggiuti na pocu di liami russi.
Xqbot (discussioni | cuntribbuti)
n Bot: Modifico: pl:Defenestracje praskie; modifiche estetiche
Riga 1:
<!--[[Immagine:Defenestration-prague-1618.jpg|thumb|300px|right|La defenestrazione di Praga (1618)]]
-->
Cu lu nomi '''Difinistrazzioni di Praga''' si sientunu a ddiri du iventa nta storia dâ [[Boemia]] (Cicosluvacchia), ca succirierru rispittivamenti nta lu [[1419]] e nta lu [[1618]], e alli voti si sienti a ddiri macari unu cchiu ricenti nta lu [[1948]].
Nta sti iventa, ca succirierru nta cittadi di [[Praga]], una o cchiu pirsuni fuorru gghittati fuori di na finestra (cu difinistrazzioni s'intiennu appuntu ittari quarchi runu fori di na finestra).
Li iventa cchiu antica cuntribuierru a inniscari verri luonchi a l'internu ddâ [[Boemia]] e nta autri bbanni, ma di li dui lu sicunnu eni chiddu chiu famosu, picchini tradizzionalmenti veni indicatu comu l'iventu inizziali di la [[Verra di li trint'anni]].
Riga 9:
 
A '''prima [[difinistrazzioni]] di Praga''', appi luocu nta lu [[30 di giugnettu]] di lu [[1419]].
Sucessi ca fuorru mazzati sietti membra di lu cunsigghiu cittadinu ostili di parti di na folla di radicali cechi ciamati [[hussiti]].<br />
A lonca [[Crociata Hussita|verra hussita]] scuppiauu subbitu duoppu e durau finu a lu [[1436]] (17 anni).
 
=== Particulari ===
 
[[Jan Želivský]], nu parrinu hussita nta a cresia di la vergini di la nivi urganizzau na prucissioni di li propria fideli nta li strati di Praga fin a lu palazzu [[Novoměstská radnice]], nta a piazza Carlu.<br />
Sta manifestazzioni avia a rapprisintari nu signu di prutesta contra a lu rifiutu di parti di li membra di lu cunsigghiu di la cittati a nu scangiu di prigiunniera, intizu a libbirari di li hussiti ca erunu ciusi in galera.<br />
Inoltri, a prucissioni era lu risultatu di lu criscenti malcuntntu causatu di l'inuguaglianza ntra li pusizziona nubbiliari e chiddi di la cresia.<br />
Stu malcuntentu, cumbinatu cu nu criscenti nazziunalismu e aumentu d'influenza di li currenti raddicali, comu chidda guidata di lu stissu Jan Želivský, sa pigghiau ca curruzzioni di la cresia cattolica.
 
Duranti a prucissioni na petra fu ghittata di na finestra e pigghiau a Želivský <ref>[http://www.newadvent.org/cathen/02121b.htm Inciclupidia cattolica nta lingua angrisi]</ref>.<br />
Duoppu ca succiriu chissu, la fudda trasiu nta lu palazzu guidata di [[Jan Žižka]].<br />
Ca pigghiarru priciuniera nu iudici, nu [[borgumastru]] e autri membra di lu cunsigghiu pi nu tutali di sietti individua, ittannuli da finestra supra a strata, unni finierru mazzati di la fudda.<ref>[http://www.newadvent.org/cathen/02121b.htm Catholic Encyclopedia]</ref>
Siconnu alcuni, [[Vincislau di lu Sacru Rumanu Imperu|re Vincislau]] (Václav IV nta lu [[Lingua ceca|cecu]]), vinni a canuscenza di la nutizzia e fu tarmenti mprissiunatu ca morsi duoppu picca pi lu spavientu.<ref>[http://www.newadvent.org/cathen/02121b.htm Catholic Encyclopedia]</ref>
Riga 30:
[[Immagine:Karel Svoboda Defenestrace.jpg|right|300px|thumb|La seconda defenestrazione di Praga (dipinto di Karel Svoboda del 1844)]]
-->
A '''sicunna difinistrazzioni di Praga''' ciappi luocu lu [[23 di maiu]] [[1618]]: fu l'iventu scatinanti a [[verra di li Trint'Anni]].<br />
L'[[aristocrazzia]] buema era in subbugghiu duoppu l'[[ilizzioni]] di [[Ferdinando II di lu Sacru Rumanu Imperu|Firdinandu II]], duca di [[Stiria]] e cattolicu pricisu, a suvranu di lu [[Regnu di Boemia]], di populazzioni privalentimenti prutistanti.
 
=== Particulari ===
Cu l'ilizzioni di Firdinandu II a tulliranza ca s'avia mustrata finu a stu puntu virsu a li prutistanti fu misa in discussioni, e l'ordini di firmari a custruzzioni di alcuni cappelli prutistanti fu a scintilla ca fici accumninzari na rivuluzzioni.<br />
Li rivultusa, sustiniennu ca li tirrina unni stapieunu custruiennu i cappelli eranu di lu re e non di la cresia cattolica, dinunciarunu a violazzioni di a ''littera di maestati'', scrivuta di l'impiraturi [[Rodolfu II di lu Sacru Rumanu Imperu|Rodolfu II]] nta lu [[1609]], ca pirmittia a libbirtati di cultu.<br />
 
A lu castieddu di [[Hradčany]], notu macari comu ''Pražský hrad'' (ca vulissi diri "Castieddu di Praga"), lu [[23 maiu]] [[1618]] na puocu di rapprisintanti di l'aristucrazzia, guidati di lu [[Inricu Matteu von Thurn-Valsassina|Conti Thurn]], pigghiarru dui cuvirnaturi impiriali, [[Jaroslav Martinitz]] e [[Wilhelm Slavata]], e i ghittarru fuori di li finestri di lu castieddu assemi a nu loru sigritariu, nu certu [[Philip Fabricius]].
Li sfurtunati attirarru supra nu cumulu di litami, Slavata persi i sienza, ma nudu di idda si fici mali viramenti <ref>Cicely Veronica Vedgwood, ''A verra di li trint'anni'', Milanu, Enricu Dall'Ogliu edituri, 1964, pag. 76 e 77 (nta l'idizziona urigginali: ''The Thirthy Years War'', London, Jonathan Cape, tradotu di l'angrisi pi meritu di Antonio Cettuzzi)</ref>.<br />
Duoppu picca lu Fabricius fu numinatu nobbili di l'impiraturi cu lu titulu di von Hohenfall (littiralmenti ''chiddu ca cariu di l'autu'').
 
Riga 47:
Nta a storia di Praga ci fuorru autri iventa simili, ca pirò nun sunu simpri ricurdati cu lu termini di difinistrazzioni.
 
Na difnistrazzioni ci appi luocu lu [[24 di sittèmmiru]] [[1483]] (ca a facissi addivintari, cronoluggicamenti, a ssiri a sicunna difnistrazzioni) quannu li sciarri ntra li cuvirnatni nova e viecci di la cittati ficiru sietti morta, tutti ghittati di li finiestri di lu propriu palazzu di cuviernu.<br />
 
A cusiddetta ''terza difinistrazzioni di Praga'' cuinciriu ca morti di [[Jan Masaryk]], ministru di l'esteri cicosluvaccu, ca vinnni truvatu mortu sutta a finestra di lu bagnu di lu ministeru di l'esteri a Praga lu [[10 di marzu]] [[1948]].<br />
Masaryk era l'unicu ministru nun sucialista nta lu cuvernu, dominatu di li [[Cumunismo|comunisti]], ca s'avia custituitu nu misi prima.<br />
Spiculazzioni supra a casua di la so morti cuntinuanu finu a oggi, macari si nun a statu truvata na prova contra ao a favuri di lu riggimi.<br />
Ufficiarmenti lu casu venni riggistratu comu suicidiu.
 
N'ultimu casu s'appi quannu lu scritturi di nuvelli cecu [[Bohumil Hrabal]] muriu cariennu i na finestra nta lu [[1997]] apparientimenti circannu di dari a manciari a quarchi aucieddu, anchi si l'ipotesi di suicidiu eni chiu accittata.
 
== Noti ==
<references/>
 
Riga 62:
{{Portale|storia}}
 
[[CategoryCatigurìa:Storia]]
 
[[Category:Storia]]
 
[[bg:Пражка дефенестрация]]
Line 79 ⟶ 78:
[[la:Defenestratio Pragensis]]
[[no:Defenestrasjonene i Praha]]
[[pl:DefenestracjaDefenestracje praskapraskie]]
[[pt:Defenestrações de Praga]]
[[ro:Defenestraţiile de la Praga]]