"Menti" : Diffirenzi ntrê virsioni

Un spunenti di spiccu di la pruspittiva sustanzialista fu [[George Berkeley]], vìscuvu [[Cresia anglicana|anglicanu]] e filòsufu dû diciuttèsimu sèculu. Berkeley sustinìa chi la [[materia]] nun asisti, e chi zocchi l'òmini pricipìscinu comu munnu matiriali nun è nent’àutrunenti àutru chi n’idìa ntâ menti di Diu, e chi quinni la menti umana è na pura manifistazzioni di l’arma. Sunnu picca li filòsufi disposti oi a accittari na pruspittiva accussì strema, ma l’idìa chi la menti umana havi na natura o n’essenza diversa e cchiù àuta dû meru nzemi di l'upirazzioni dû ciriveddu, cuntìnua a ncuntrari un largu cunzenzu.

La duttrina di Berkeley fu attaccata (e secunnu tanti dimuluta), di [[Thomas Henry Huxley|T.H. Huxley]], biòlugu dû diciannuvèsimu sèculu, addevu di [[Charles Darwin]], chi sustinni li finòmini di la menti èssiri di n'ùnicu gèniri, e spigàbbili sclusivamenti a partiri dî prucessi ciribbrali. Huxley è vicinu a dda scola di pinzeru matirialista dâ filusufìa ngrisa facenti capu a [[Thomas Hobbes]], chi sustinìa ntô diciassittèsimu sèculu chi ogn'ogni abbinimentu mintali havi lu sò funnamentu fìsicu, sibbeni li canuscenzi biològgichi di l’èbbica nun li cunzintìanu di nnividuari cu pricisioni tali basi fìsichi. Huxley cunciliau la duttrina di Hobbes cu chidda di Darwin, dannu accussì locu â muderna pruspittiva matirialista (o funziunalista).

Sta lìnia di pinzeru fu arriviguruta dâ custanti spansionispanzioni di la canuscenza circa li funzioni dû ciriveddu umanu. Ntô diciannuvèsimu sèculu nun era pussìbbuli affirmari cu cirtizza 'n chi manera lu ciriveddu svurcìa certi funzioni quali a asempiu la mimoria, l’emuzzioni, la pircizzioni e la raggiuni, e chiddu lassava anchiu spazziu ê tiurìi li sustanzialìstichi e mitafìsichi di la menti. Ma ogni prugressu ntô studiu dû ciriveddu rinnìa sti pusizzioni sempri menu saudi, nzinu ô puntu 'n cui addivintau nnigabbirmenti chiaru chi tutti li cumpunenti dâ menti hannu la propia urìggini ntô funziunamentu dû ciriveddu.

Lu razziunalismu di Huxley, 'n ogni casu, fu scutulatu ô nizziu dû vintèsimu sèculu di l'idìi di [[Sigmund Freud]], chi sviluppau na tiurìa dû [[ncunsciu]], sustinennu chi li prucessi mintali di cui l'òmini sunnu suggittivamenti cuscenti nun custituìscinu chi na parti nica di la ntera attivitati mintali. Tali tiurìa pò macari èssiri cunziddirata comu na riprisa di l’idìa sustanzialìstica 'n chiavi siculari. Sibbeni Freud nun nigau mai chi la menti è na funzioni dû ciriveddu, sustinni chi la menti havi na cuscenza sò propia dâ quali nun semu cuscenti, chi nun putemu cuntrullari e â quali è pussìbbuli accèdiri sulu tràmiti la [[psicanàlisi]] (e 'n particulari tràmiti la ntirpritazzioni dî [[sonnu|sonni]]). La tiurìa dû ncunsciu di Freud, sibbeni mpussìbbuli di d'addimustrari mpiricamenti, fu anchiamenti accittata e havinfruinzau furtimenti nfruinzatu la cumprinzioni dâ menti di parti dâ genti.