"Lingua occitana" : Diffirenzi ntrê virsioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Nuddu riassuntu dû canciamentu
Riga 1:
[[File:Langues_de_la_France1.gif|thumb|right|300px|Li lingui e dialetti dâ [[Francia]]]]
L''''occitanu''' o (''nta l'occitanu: lenga d'òc e ntô [[Lingwa francisi|francisi]]: langwe d'oc'') è na [[lingwi rumanzi|lingwa rumanza]], dû gruppu dî [[lingwi indoeuropei]], parrata ntô terzu miridiunali dâ [[Francia]] (''6 riggiuni o 32 dipartimenti [[Francia|francisi]]''), ntô miridiuni dâ [[Lòira]] e macari nta 12 vaddi alpini d'[[Italia]] (''e ntâ citati calabbrisa di [[Guardia (CS)|Guardia]]'') e ntâ [[Vaddi d'Aran]] ntâ [[Catalugna]] sittintriunali ([[Spagna]]).
Lu nomu di chista lingwa veni di l'avverbiu affirmativu '''òc''', ntô [[Mediuevu]], usatu macariwkoll oggilllum ntâ lingwa muderna, ô cuntrariuinkella di l'avverbiu affirmativu '''oïl''' dî parratiitkellma [[LinguaLingwa francisi|francisi]] dâ midemma èbbica o "[[Lingwa d'Oïl]]" (''ntô [[Lingwa francisi|francisi]]: "Langwe d'Oïl"'') ô nord; la palorakelma ''oïl'' addiventàu l'avverbiu affirmativu ''oui'' ntô [[Lingwa francisi|francisi]].
L'occitanu è na lingualingwa assaihafnna similari ô [[LinguaLingwa catalana|catalanu]].
 
== Urìggini ==
L'occitanu è na lingualingwa dirivata dû [[Lingwa latina|latinu]]. Chista lingwa fu purtataimressaqarmatiarmmi dâ culunizzazzioni rumana ntô [[sèculu II a.C.]].
Ma l'occitanu è macari ricca di palori vinuti dî dialetti preistòrici, e doppu dî [[Gallia|gàddici]]. Putemu vìdiri dintrê nomi di locu forsi palorikliem c'attròvanu li sô urìggini dintrê linguilingwi cèltichi.
 
== Diffusioni ==
L’occitanu nun si parra sulubbis nni l’antichi tirritori di l’occitania, ma puruwkoll n kollha li banni unni li migranti occitani jeru, suprattuttupatikolarmend a càusa di li pirsicuzzioni riliggiusiriliggjuzi (eresìa càtara) o àutriohra mutivi. Ccassutta na discrizzioni minutagghiataminutagghjata di li banni unni siwihed parra l’occitanu ntra l’[[Occitania]]:
 
[[Aquitania]]: fatta ccizzioni pighall la partipagnji bascòfuna e pighall na partipaagnji piccidda nnû sittintriuni dû dipartimentu di la Gironda. A nutari ca nta lu [[Mediuevu]] li citati di [[Biarritz|Biàrritz]], Anglet e Bayonne sunnu occitanòfuni, pirò cu i muvimenti di pupulazzioni chi àppiru locu doppu la rivuluzzioni nnustriali e cu lu dinamismu di lu muvimentu bascu, passau a supraniari lu bascu.
 
[[Midi-Piranei|Midi-Pirinei]]
 
[[Lingwadoca-Rusciliuni|Linguadoca-Russigghiuni]]: fatta ccizzioni pighall la gran partipagnja di li [[Piranei|Pirinei]] Urintali, picchìminhaba si parra catalanu n kollha lu dipartimentu tranni chili a Fenolleda (n occitanu Fenolheda)
 
[[Pruvenza-Alpi-Costa Azzurra]]: piròisda nna la vaddi di Ròia (Alpi Marìttimi) asisti na parrata di tranzizzioni ntra occitanu e lìguru.
 
[[Poitou-Charentes]]. Oi si nni manteni l’usu nni la mità urintali di lu Charentes.
Riga 25:
[[Alvernia|Alvèrnia]].
 
[[Rhône-Alpes|Ròdanu-Alpi]]: fatta ccizzioni pi lu Liunisi, lu Forès e lu Dirfinatu sittintriunali, chili fannu partipagnja di lu duminiu stòricu ditah lul [[francupruvinzali]].
 
[[Piemunti]]: sulubbis in quarchixii vaddi vàuta (canusciuti n occitanu comu Valadas Occitanas); nni l’àutri vaddi si parra italianutalianu o [[LinguaLingwa piemuntisa|piemuntisi]], nu dialettudjalettu gallurumanu.
 
[[Vaddi d’Aran]].
Riga 35:
Nta la lista siquenti si minùtanu banni unni si parra (o si parrò) l’occitanu a càusa di na migrazzioni occitana forti:
 
Lu paisiartt di La Gàrdia (Guardia Piemontese n italianu), nnâ [[Calavria]].
San Sivastianu nnê [[Paisi Baschi]]. Di ccàkkà spirìu partennu ddû sèculu XX.
 
Ntornu a Heilbronn nnû Württemberg, la Magna.