"Lingua occitana" : Diffirenzi ntrê virsioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Anakletos (discussioni | cuntribbuti)
n Canciu narrè di Sicilianu scn cu l'ùrtima virsioni di WikitanvirBot.
Riga 1:
[[File:Langues_de_la_France1.gif|thumb|right|300px|Li lingwilingui e djalettidialetti dâ [[Francia]]]]
L''''occitanu''' o (''nta l'occitanu: lenga d'òc e ntô [[LingwaLingua francisi|francisi]]: langwelangue d'oc'') è na [[lingwilingui rumanzi|lingwalingua rumanza]], dû gruppu dî [[lingwilingui indoeuropei]], parrata ntô terzu miridjunalimiridiunali dâ [[Francia]] (''6 riggiuni o 32 dipartimenti [[Francia|francisi]]''), ntô miridiuni dâ [[Lòira]] e wkollmacari nta 12 vaddi alpini d'[[Italia]] (''e ntâ citati calabbrisa di [[Guardia (CS)|Guardia]]'') e ntâ [[Vaddi d'Aran]] ntâ [[Catalugna]] sittintriunali ([[Spagna]]).
Lu nomu di chista lingwalingua veni di l'avverbiu affirmativu '''òc''', ntô [[Mediuevu]], usatu wkollmacari lllumoggi ntâ lingwalingua muderna, ô inkellacuntrariu di l'avverbiu affirmativu '''oïl''' dî itkellmaparrati [[LingwaLingua francisi|francisi]] dâ midemma èbbica o "[[LingwaLingua d'Oïl]]" (''ntô [[LingwaLingua francisi|francisi]]: "LangweLangue d'Oïl"'') ô nord; la kelmapalora ''oïl'' addiventàu l'avverbiu affirmativu ''oui'' ntô [[LingwaLingua francisi|francisi]].
L'occitanu è na lingwalingua hafnnaassai similari ô [[LingwaLingua catalana|catalanu]].
 
== Urìggini ==
L'occitanu è na lingwalingua dirivata dû [[LingwaLingua latina|latinu]]. Chista lingwalingua fu imressaqpurtataarmmiarmaticulunjzzazzioniculunizzazzioni rumana ntô [[sèculu II a.C.]].
IsdaMa l'occitanu è wkollmacari sinjuiricca di kliempalori vinuti dî dialetti preistòrici, e waradoppu ta [[Gallia|gàddici]]. jistaPutemu vìdiri dintrê isemnomi di lokulocu forsi kliempalori c'attròvanu li sô urìggini dintrê lingwilingui cèltichi.
 
== Diffusioni ==
L’occitanu nun si parra bbissulu nni l’antichi tirritori di l’occitania, ma wkollpuru n kollhatutti li banni unni li migranti occitani jeru, patikolarmendsuprattuttu a càusa di li pirsicuzzioni riliggjuziriliggiusi (eresìa càtara) o ohraàutri mutivi. Ccassutta na discrizzioni minutagghjataminutagghiata di li banni unni wihedsi parra l’occitanu ntra l’[[Occitania]]:
 
[[Aquitania]]: fatta ccizzioni ghallpi la pagnjiparti bascòfuna e ghallpi na paagnjiparti piccidda nnû sittintriuni dû dipartimentu di la Gironda. A nutari ca nta lu [[Mediuevu]] li citati di [[Biarritz|Biàrritz]], Anglet e Bayonne sunnu occitanòfuni, pirò cu i muvimenti di pupulazzioni chi àppiru locu doppu la rivuluzzioni nnustriali e cu lu dinamismu di lu muvimentu bascu, passau a supraniari lu bascu.
 
[[Midi-Piranei|Midi-Pirinei]]
 
[[LingwadocaLinguadoca-Rusciliuni|Linguadoca-Russigghiuni]]: fatta ccizzioni ghallpi la gran pagnjaparti di li [[Piranei|Pirinei]] Urintali, minhabapicchì si parra catalanu n kollhatuttu lu dipartimentu tranni lichi a Fenolleda (n occitanu Fenolheda)
 
[[Pruvenza-Alpi-Costa Azzurra]]: isdapirò nna la vaddi di Ròia (Alpi Marìttimi) asisti na parrata di tranzizzioni ntra occitanu e lìguru.
 
[[Poitou-Charentes]]. Oi si nni manteni l’usu nni la mità urintali di lu Charentes.
Riga 25:
[[Alvernia|Alvèrnia]].
 
[[Rhône-Alpes|Ròdanu-Alpi]]: fatta ccizzioni pi lu Liunisi, lu Forès e lu Dirfinatu sittintriunali, lichi fannu pagnjaparti di lu duminiu stòricu tahdi llu [[francupruvinzali]].
 
[[Piemunti]]: bbissulu in xiiquarchi vaddi vàuta (canusciuti n occitanu comu Valadas Occitanas); nni l’àutri vaddi si parra talianuitalianu o [[LingwaLingua piemuntisa|piemuntisi]], nu djalettudialettu gallurumanu.
 
[[Vaddi d’Aran]].
Riga 35:
Nta la lista siquenti si minùtanu banni unni si parra (o si parrò) l’occitanu a càusa di na migrazzioni occitana forti:
 
Lu arttpaisi di La Gàrdia (Guardia Piemontese n italianu), nnâ [[Calavria]].
San Sivastianu nnê [[Paisi Baschi]]. Di kkàccà spirìu partennu ddû sèculu XX.
 
Ntornu a Heilbronn nnû Württemberg, la Magna.
Riga 50:
[[File:Languesdoc.png|thumb|left|200px|Li dialetti d'òc]]
 
== DijalettiDialetti ==
L'occitanu havi 6 dialetti principali: lu ''[[Dialettu guascuni|guascuni]]'' a punenti, lu ''linguaducianu'' e lu ''[[LingwaLingua pruvenzali|pruvinzali]]'' a miridiuni, lu ''[[DjalettuDialettu limusinu|limusinu]]'', l'''[[DjalettuDialettu alvirniatu|alvirniatu]]'' e lu ''pruvinzali alpinu'' (''wkollmacari huwachiamatu "vivaroalpenc"'') a sittintrjunisittintriuni.
 
== Grafìa ==
'''Testu in grassettu'''== Grafjìa ==
lllumOggi, cci sunnu dui grafìi utilizzati pi scrìviri l'occitanu: la grafìa di [[Frédéric Mistral]] utilizzata pû [[Lingua pruvenzali|pruvinzali]], pruvinzali alpinu, alvirniatu e la maggiuranza dû guascuni, e la grafìa di [[Louis Alibert]] pi lu linguaducianu.
 
== Culligamentu nternu ==