"Angola" : Diffirenzi ntrê virsioni
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
n r2.7.1) (robot junciennu: mrj:Ангола |
|||
Riga 55:
L'abbitanti origginali di chidda ca oi è l'Angola furu cacciatura e cugghitura ca parràvanu la lingua Khoisan, ca èranu picca e assai spani e luntani ntra iddi. Câ spanzioni dî pòpuli bantu, ca agghicaru ntô tirritoriu di l'Angola partennu di l'annu 1000, si junceru a l'àutri gruppa o si nni jeru puntannu versu sud. Quarchi gruppu di chisti ancora si pò ncuntrari ntô sud di l'Angola e ntô dû Botswana e dâ Namìbbia.
Li bantu eranu nu pòpulu di
Ntô 1482, â trasuta dû ciumi Congu, agghicau na flotta portughisa, cumannata di Diogo Cão. Chistu fu lu primu cuntattu cu l'antinati di l'angolani di oi e a lu prucessi di culonizzazzioni ca durau pi cincu sèculi.
Lu Portugallu si stabbilìu nta stu tirritoriu ntô 1483 ntô ciumi Congu. Nta lu 1575 na culonia portughisa a Luanda stabbiluta fu, basata ntô cummerciu dî schiavi. Li portughisi si pigghiaru a leggiu a leggiu lu cuntrollu dâ costa e doppu na serî di trattati, guerri e sciarri, furmaru la culonia d'Angola.
L'ulannisi occuparu Luanda a pàrtiri dû 1641 nzinu ô 1648, facennu abbrìsciri na para di Stati contra li portughisi. Ntô 1648, lu Portugallu si ripigghiau Luanda e accuminciaru na riconquista militari di l'àutri stati ca finìu câ vittoria portughisa ntô 1671 e purtau a lu controllu tutali dû tirritoriu. Nta lu 1951, a la culonia n'àutra catigorìa cci dèsiru, ovveru pruvincia d'ultramari, chiamata macari Àfrica Occidentali Portughisa.
Quannu li Portugallu scummittìu pi nu statu multirazziali doppu lu prucessu di culonizzazzioni, abbrisceru tri muvimenti pâ nnipinnizza:
* Lu Muvimentu Pupulari pâ Libberazzioni di l'Angola (Movimento Popular de Libertação de Angola, MPLA), lijatu cû partitu cumunista dû Portugallu e li paìsi dû Pattu di Varsavia.
* Lu Frunti Nazziunali di Liberazzioni di l'Angola (Frente Nacional de Libertação de Angola, FNLA), vicinu ô cuvernu dî Stati Uniti, a lu riggimi di Mobutu Sese Soko dû Zairi e lu cuvernu di l'apartheid dû Sudàfrica, cu àutri.
* L'Union Nazziunali pâ Nnipinnizza Tutali di l'Angola (União Nacional para a Independência Total de Angola, UNITA), ca avìa la basi ntô centru dû paìsi.
Avanti di na guerra nnipinnista di 14 anni, accuminciata lu 4 di frivaru dû 1961, e doppu la Rivoluzzioni di Galòfura ntô Portugallu, Angola si pigghiau la so' nnipinnizza nta lu 1975.
== Giografìa ==
| |||