"Ciazza (Enna)" : Diffirenzi ntrê virsioni

'''Ciazza''' (zoè '''Chiazza''' 'n sicilianu littrariu) è unnu cumuni di 21.040 abbitanti dâ [[pruvincia di Enna]]. E' cèlibbri nta tuttu lu munnu pâ sò [[Villa dû Casali di Chiazza|Villa dû Casali]] d'[[Sicilia (ébbica rumana)|ébbica rumana]] dicurata di [[musàicu|musaichi]] di na biddizza straurdinaria.

Ntornu ô 1076 dê pupulazzioni di l'aut'Italia, chi scinnìu nta Sicilia ô sèquitu di li nurmanni, si stanziaru ntê pressi di na cità abbitata di na cumunità mussurmana e chiamata ntô'n àrabbu ''Iblâtasa'', ntô'n grecu ''Platza'', ntô'n latinu ''Plutia'' o ''Platia''. Ntô 1161 li cristiani di ''Platia'' si ribbillaru a lu re [[Gugghiermu I di Sicilia|Gugghiermo lu Malu]], accusatu di favuriri li mussurmani, facennu stragi dê pupulazzioni arabbi. Gugghiermu misi fini a la rivulta distruggennu ''Platia'' la quali vinni ricustruita ntô 1163 ntâ pusizzioni attuali di Ciazza. Ntô 1282 Ciazza participò a la [[Storia dû Vèspiru|Guerra dû Vespru]] sutta la guida di Perottu di Cartaggiruni. Ntô 1517 la cità raggiungiu lu màssimu splennori tantu di essiri numinata di [[Carlu V, Sacru Rumanu Mpiraturi|Carlu V]] ''“Urbs Opulentissima"''. Ntô 1950 ntê pressi di Ciazza vinni scuperta la Villa dû Casali chi dû 1997 fà parti dû Patrimoniu munniali di l'umanità di l'[[UNESCO|UNESCO]].

Doppu la cunquista nurmanna pi ripupulari la Sicilia vinni favurita la mmigrazzioni di pupulazzioni di l'aut'Italia. Chisti pupulazzioni, pruvinenti 'n maggiuranza dû Monferratu, si stanziaru 'n vari zoni, soprattuttu dâ Sicilia cintrali, ed è accussì ca si spiega picchì a Ciazza si parra nu idioma dittu [[Gallu-itàlicu di Sicilia|gallu-itàlicu di Sicilia]]. Cû passari dû tempu a Ciazza si sviluppò na situazzioni di bilinguismu: lu gallu-italicu, chiamatu dê chiazzisi ''“ciaccès 'ncaucà”'' (zoè "chiazzisi ncarcatu"), parratu ntâ campagna e lu sicilianu parratu ntâ cità. A la fini di l’ottucentu dû gallu-italicu si nni facìa n'usu marginali, oi supravivi a stentu e soprattuttu ntê puisìi di arcuni auturi lucali.