"Salvador Allende" : Diffirenzi ntrê virsioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Nuddu riassuntu dû canciamentu
SurdusVII (discussioni | cuntribbuti)
Nuddu riassuntu dû canciamentu
Riga 1:
[[File:USSR stamp Salvador Allende 1973 6k.jpg|thumb|right|Na mmàggini di Salvador Allende]]
 
'''Salvador Guillermo Allende Gossens''' ([[1908]]-[[11 di sittèmmiru]] [[1973]]) era prisidinti dû [[Cili]] ppi tri anni ([[1970]]-[[1973]]), lu primu pulìticu [[marxismu|marxista]] elettu [[dimucrazzìa|demucraticamenti]] ntô munnu.
 
== Biografìa ==
Nascìu 'n [[Valparaiso]] e 'n [[1933]] niziau assemi ccu àutri a sô cità d'urìggini '''Lu Partitu Socialista dû Cili''. Allende era marxista e cuntra lu [[capitalismu]], ppi chistu li [[Stati Uniti]], spicialmenti sutta lu guvernu di [[Richard Nixon]], ntâ [[guerra fridda]] èranu cuntra Allende, picchi si scantaunu ca facìa addivintari lu Cili na seccuna [[Cuba]] ntâ riggiuni Latinu Miricana.
 
== Carrera pulìtica ==
Dopu tanti anni travagghiannu 'n vari posti dû paisi ntâ [[pulìtica]], Allende 'n 1970 vincìu li [[eleziuni]] demucraticamenti ccû partitu ''Unidad Popular'' cuntra i cristiani demucràtici dû ''Partido Demócrata Cristiano de Chile''.
 
Nni sti tri anni di [[guvernu]] Allende circavu di organizzari la società versu lu [[socialismu]] o ccu si po diri rifurmi socialisti ccu naziunalizzaziuni dâ [[nnustria]] dû rami e rifurma agraria, ppi diri arcuni.
 
== Dittatura ccu lu cumunismu ==
Ci sunnu tanti argumenti ppi e cuntra Allende: li crìtici pàrranu ca vulìa niziari na dittutura comunista ntô paisi, ccu i sô relaziuni soviètici nu esempiu. Ppi Allende videmu tanti iputesi, comu na vittima dû mperialismu miricanu, unni l'amministrazziuni di Nixon vulìa prutiggiri sô ntirissi cummirciali e [[iconumìa|ecunomici]].<br />
 
Li Stati Uniti niziaru nu bloccu ecunumicu cuntra a lu [[Cili]]. Ajutaru ecunumicamenti a li partiti di destra comu chiddu dâ [[dimucrazzia cristiana]], unni a [[CIA]] secunnu varî documenti mannava finanziamenti a gruppi travagghiannu cuntra lu guvernu.
 
Allende rimani na figura mpurtanti nta storia pulìtica e sociali dû cuntininti Latinu Miricanu, unni 'a sô morti rimani chinu di misteri. Ppi tanti é nu sìmbolu dâ resistenza, na vìttima dû mperialismu unni era lu primu e ùnicu marixista ccu cuntattu direttu câ demucrazìa.
 
Murìu prisidinti dû Cili lu [[11 sittèmmiridi sittèmmiru]] [[1973]] ntô [[colpu di statu]] chi marcau l'inizziu dâ [[dittatura]] militari di [[Augusto Pinochet]] chi durau 17 anni, e chi fu una dî dittaturi cchiù duri dû [[XX sèculu|vintesimu sèculu]].
 
[[Catigurìa:Biografìi|Allende, Salvador]]