"Lizzanu (artìculu 'n salentinu)" : Diffirenzi ntrê virsioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
n na picca ti pulizzia
Riga 12:
abbitanti=11.497|
dinsita=221|
cumunilimitrofi= [[Fragnanu]], [[Pusanu]], [[Faggianu]], [[Sava (TA)|Sava]], [[Turricedda (Tàranti)|Turricedda]], [[Muntiparanu]]|
cap=74020|
prifissutelefonicu=+099}}
Riga 18:
{{quote|''Anna ca l'acchi sobbra alli macchi faci lu ueu tunnu tunnu comu lu ueu ti lu palummu.''|Detto popolare che si dice a chi non trova i propri oggetti}}
 
{{quote|''Ah ueliuelì ueliuelì uela`uelà, Ci si palomma vera, M'ata ticiri la verità, Ah ueliuelì comu si ccogghiunu l`aulii, Cu la punta ti li mani, Lu pinsieru a lu panaru. L`antrata n`e ` catuta, all'ua ncè lu mali, Li femmini ti quannu, E ci la ta paja`pajà.''|Canzone che si usa cantare durante la raccolta delle olive per non sentire la pesantezza del lavoro}}
 
 
'''Lizzanu''' eti nnu comuni salentinu ti 11.437 cristiani ca s'acchia intra a la pruvincia ti [[Taruntu (TA)Tàrantu|Taruntu]], da mmeru a ddò spicciunu li [[Murgi]] e zicca la Penisula Salentina.
 
==Amministrazzioni==
Riga 27:
 
==Giografia==
Lizzanu s'acchia ntra la zona ti lu Salentu nord-orientali da mmeru a [[Taruntu (TA)Tàrantu|Tarantu]]. Stei jertu ntra li 0 metri e li 106 metri. Teni nu territoriu assai crannicieddu cu nna marina. Lu mari eti unu ti li chiù beddhi ti la puglia[[Pugghia|Puglia]] cu li spiaggi larchi e chini ti rena, teni puru li duni (muntirruni ti sabbia cu lu tumu, lu rosamarina, li murteddi e la lavanna, prutetti ti l'UNESCU), toi canali e na torri saracena ca chiamunu ''sgarrata''. Sontu assai diffusi li trodduri, li pagghiari e li specchji a siccu e li muretti a siccu. Lu tiempu eti sempri cautu, beddhu e chinu ti faugna a la staggioni, inveci a la 'nvirnata faci nu picca cautu e nu picca friddu.
Stei assai macchia metiterrania e moti aulii cu li pitinguni siculari, vigni (tinduni, spaglieri, spagliruni). Moni sta aumentunu li cristiani.
 
==Storia==
Sobbra la nascita ti Lizzanu, no stonu assai fonti. Si tici, però, ca è statu fundatu ti li liccisi,.
Quannu [[Gugghiermu I di Sicilia|Guglielmo il Malo,]] distrussi [[Lecci]] (Lupiae e Rudiae), sulu li ricchi trasèra ntra la città; li puvirieddhi, rimasera fori ti li mura. La cuntessa, però, si tispiacìu e dessi a sti cristiani, nu stuezzu di terra vicunuvicinu [[Manduria,]] (tannu si chiamava Casalnuovo) nel 1208.
 
==Economia==
A Lizzanu sordi nci n'onnu picca e nienti. Li cristiani sontu puvirieddipuvirieddhi ma tenunu l'onori. L'aggricultura eti l'econnumia chiù mpurtanti. Puru lu turismu sta diventa una ti li attivitati chiu mpurtanti.
 
==Cosi genuini==
Lizzanu è assai famosu pi lu mieru D.O.C. bbuenu e prillibbatu ca teni. Li chiu famosi sontu:
 
 
*Primitivu ti Lizzanu
*Lizzanu Russurussu (n'ci n'onnu moti)
*Lizzanu russu Malvasia
*Lizzanu russu Neggramaru
*Lizzanu biancu (n'ci n'onnu moti)
*Lizzanu spumanti ( '''Pegasus''' e '''Gran Galà''' )
 
Puru lu uegghiu extravergini t'aulia D.O.P. eti famosu.
Otri prodotti chiù mpurtanti sontu:
*''' la ricotta ascuanti '''
*''' la scapeci '''
*''' fai e fogghi '''
*''' pettuli'''
*''' purcidduzzi , 'ncartiddati , pasti ti latti , ti mennuli e ti mieru e moti otri duci tradiziunali.
*''' friseddi '''
*''' pasta fattaccasa cu la casricotta '''
*''' purpietti e brascioli '''
*''' ricchiteddi cu li cimi ti rapi '''
 
==Festi==
* 6 gennaiu: Scinnuta ti li Re Magi.
* Carniali.
* 18-19 marzu: Li tauli ti san Giseppu e li falò.
* Carusunieddu.
* 17-18 maggiu: San Pascali, protittori ti Lizzanu.
Riga 68:
* 7-8 agustu: Santu Caitanu, patrunu ti lu paisi.
* Menza misata ti agustu: Agritur.
* 11 novembri: festaFesta ti lu mieru nueu.
 
==Monumienti==
Li monumienti chiù antichi sontu:
* Lu castieddu, 1300-1400
* La torri ti lu ruloggiu, 1350
* La cripta ti l'Annunziata, 400 d.cC.
* Li chiesetti ti lu centru storicu, ti lu 1100 allu 1600
* La chiesa Matri o ti Santu Nicola, 1500
Line 81 ⟶ 82:
==Paisi vicini==
Li paisi 'cchiù vicini a Lizzanu sontu:
*[[Turricedda (Tàranti)|Turricedda]]
*[[Maruggiu]]
*[[Sava]]
*[[Fragnanu|Fragagnanu]]
*[[Manduria]]
*[[Munacizzu]]
Line 95 ⟶ 96:
 
==Siti ti internetti==
*[http://www.lizzano.eu Situ sobbra a lizzanuLizzanu]
*[http://www.ba.infn.it/~zito/dialetto.html Situ cu nu diziunariu lizzanesi e tanta pruverbi.
 
Line 102 ⟶ 103:
== Liami nterni ==
[[Lizzanu (TA)|Lu stissu artìculu 'n sicilianu standard]]
 
[[Category:Parlata salentina]]