"Caltaggiruni" : Diffirenzi ntrê virsioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Nuddu riassuntu dû canciamentu
Riga 19:
È luntana 68 km dû sò capulocu pruvinciali Catania e 195 km dû sò capulocu reggiunali [[Palermu]]. È lu quintu comuni cchiù populatu dâ Città metrupolitana e lu primu pi grandizza territoriali. È lu 23 comuni dâ Sicilia pi populazzioni e lu quintu pi grandizza. È sedi piscupali dû 1816. È capulocu di nu vastu comprensoriu territoriali, chiamatu ''Calatinu e Sud Simetu'', ca è nnâ parti meridionali di lu enti metrupolitanu di oji.
 
Centru urbanu misu centralmenti intra la Sicilia centrali, chiḍḍa orientali e lu litoriali meridiunali, è celebri pâ produzzioni dâ ciramica, a quali la rendi lu maggiuri centru reggiunali e unu di cchiù impurtanti d’Italia.

Fu pi ultra dui millenni nu puntu strateggicu di controllu pi multi populi ca contrullavunu li chiana di Catania e Gela, intra di cui greci, bizzantini, arabbi, genuvisi e nurmanni. È macaru nu impurtanti centru agriculu, pi so grandi campagni.
 
Lu centru storicu avi lu titulu di Patrimoniu di l’umanitati di l’UNESCO dû 2002, facenti parti dû consorziu du Vaḍḍu di Notu, inzemmura a [[Catania]], [[Militeddu (Catania)|Militeḍḍu]], [[Scicli|Scichili]], [[Muòrica|Muorica]], [[Rausa|Ràusa]], [[Notu (Sarausa)|Notu]] e [[Palazzolu Acrèidi|Palazzolu]].
 
L'etimoluggìa dû nomu diriva di l'àrabbu: si sapi chi la prima parola significa Q'al'casteḍḍu'' (qal'at), jiranma (appoil'autra trasfurmatuparti inè Kalta-jiran)di etimoluggia scanusciuta, ''cae signìficanun duisi Casteḍḍisapi vicini''pi certu soccu putissi significari.
 
Oji, ultra lu celebri centru storicu, la città avi macaru n'area abbitata di etati recenti, undi putemu truvari alcuni importanti vii, palazzi, lochi e chiazzi centrali dâ cittati. Chista parti dâ cittati è oji lu cori urbanu dû comuni.
Line 31 ⟶ 33:
== Frazzioni ==
* [[Granieri]] (frazzioni li cui abbitanti veninu di li comuna dâ pruvincia di [[Rausa|Ràusa]])
* [[Santu Petru (frazzioni)|Santu Petru]] (frazzioni ca si sviluppàu in facci ô boscu omonimu)
* Chianu San Paulu (frazzioni agricula a qualcu chilometru dû paisi)
* Favareḍḍa (frazzioni li cui abbitanti sunu [[Grammicheli|grammichilisi]])
 
Line 44 ⟶ 46:
 
* Don [[Luiggi Sturzu]], preti, fundaturi dû partitu pupulari talianu, sinaturi a vita dâ Ripubbrica Taliana
*Mariu Sturzu, frati di Luigi Sturzu, piscupu di [[Ciazza (Enna)|Chiazza]]
*Carmelu Càristia, deputatu dâ Ripubblica Taliana
*Gnaziu Muntimagnu, piscupu di Agriggentu
*Juseppi Missina, riggista cinematograficu
*Nnucenzu Marcinnò, riliggiusu
*Francescu Parisi, senaturi dâ Ripubblica Taliana
* [[Domenicu Semineriu]], scritturi
*Antuninu Ragona, studiusu dâ ciramica
Line 64 ⟶ 72:
A Caltaggiruni, intra li secula [[Seculu XIX|XIX]] e [[Seculu XX|XX]], in virtuti di l’[[Risurgimentu|unificazziuni nazziunali]] e dâ diffusiuni di menza di communicazziuni di massa visiva e stampata, l’usu dâ [[lingua taliana]] si allargàu in quasi tutti li abbitanti e midemma in registra diversi di chiḍḍi furmali. La [[lingua siciliana]] pirò è macari presenti, nnâ sò varianti cittatina.
 
La so varietati lucali, lu caltaggirunisi, è nuascritta intra li [[Dialettu sicilianu orientali|dialettudialetta orientali]] dû sicilianu, comu chiḍḍi di [[Saragusa]] e [[Catania]], pirò cu la nfluenza [[Lingua genuvisi|ligguri]] (probabilmenti [[Savuna|savunisi]]) e la prisenza di elementa dê [[Dialettu sicilianu cintrali|dialetta cintrali]], comu chiḍḍi di [[Castruggiuvanni]] e [[Nissa]]. Comu in autri dialetta dû sicilianu, sunu prisenti nfluenzi dê lingui [[Lingua castigghiana|castigghiana]], [[Lingua catalana|catalana]], [[Lingua occitana|pruvinzali]], berbera, tuscana e [[Lingua greca|greca]], ultra a prestiti dû talianu.
 
 
Line 70 ⟶ 78:
'''Dichiarazzioni Universali di li diritti di l'Omu'''
 
''"Ì crìstijani nasciunu tutti lìbbiri e tutti ì stìssi, pi dignità e dirìtti.''

''C' hanu u stìssu ciribeḍḍu e cuscienza, e s'han'a cumpurtari 'ntra ri ìḍḍi comu si fussuru frati râ stìssa matri."''
 
==== Patri nostru ====