Storia dâ Calàbbria
La storia dâ Calàbbria principiau ùnnici millenni arredi. Lu sò tirritòriu vinni abbitatu di n'assai granni nùmmira di pòpuli di l'antichitati, comu a Aschenazi, Îtali, Ausoni, Enotri, Bruzi, Greci e Rumani; ntô mediuevu di li Bizzantini, Àrabbi e Nurmanni; appoi, jennu appressu a la sorti dû Regnu di Nàpuli, di l'Angiuini e Aragunisi; pi finiri, ntâ l'èbbica mudernu, è cullucata, apprima ntô Regnu d'Italia e oggi ntâ Ripùbbrica taliana.
Etati Antica cancia
Li primi nzidiamenti preistòrichi cancia
La prima tistimunianza di prisenza d'òmini ntâ Calàbbria è lu famusu bos primigenius dâ Grutta dû Rumitu di Papasideru, atruvatu ntô 1961 e, comu dìciunu li studiusi, risalenti a ortri 9.000 anni apprima di Cristu, ca si nni pò taliari na copia sarvata ntô Museu Nazziunali di Riggiu Calàbbria. Nta tanti lucalitati calabbrisi s'hannu attruvati signali dâ prisenza di l'òmini 'n etati paliolìtica e misolìtica: a Castella di Santu Petru di Maida, a Tòrtura, a Praia a Mari, a Scalea, a Santu Nicola Arcella, a Santa Fèmia, a Briàticu, supra lu Munti Poru, a Archi di Riggiu Calàbbria. Ô pirìudu di l'etati neulìtica risàlunu anveci li nzidiamenti di Favedda di la Corti, Cassanu, Amennulara, Curinga , Girifalcu e Acri. Sparti di chissu, dui mpurtanti nicròpuli neulìtichi foru scupruti a Turri Galli e a Turri Murdillu.
Pòpuli mitulòggichi cancia
Aschenazi e Ìtali
Pòpuli di l'etati dû bronzu cancia
Ausoni e enotri
Li nzidiamenti di li Bruzi e di li Greci cancia
La Calàbbria greca e bruzia cancia
La Calàbbria rumana cancia
La cunquista rumana cancia
L'etati ripùbbbricana cancia
L'etati mpiriali cancia
Mediuevu cancia
Li duminazzioni di li Bizantini e di l'Àrabbi cancia
La dinastìa nurmannu-sveva cancia
Li nurmanni agghicaru n Calàbbria versu lu 1044 quannu Gugghiermu Vrazzu di Ferru doppu una di sò primi 'ncursioni fici custruiri nu casteddu a Scalea.
Lu piriudu viciriali cancia
La duminazzioni di li Burbona cancia
Lu Regnu d'Italia cancia
Dû Secunnu doppuguerra a oggi cancia
Purtali di la Calabbria – Jiti a l'artìculi di Wikipedia supra la Calabbria. |