Turri d'assèdiu
La turri d'assèdiu è na màchina di guerra custruuta p'arrivari nnî mura difinsiva o nnâ furtizza dâ citati duranti n'assèdiu.
La struttura dâ turri cancia
La turri d'assèdiu curpiva pâ sò mpunenza e la sò altizza, ca pi forza avìa a èssiri cchìu avuta dî mura dâ citati assidiata. La mpurtanza funnamintali, pi li custruttura dî turri, era canusciri l'altizza di li furtificazzioni nnâ manera cchìu pricisa pussìbbili. Li turri spissu rittàngulari cu quattru roti, eranu n lignu trascinati dî voi, cu vistimenti n ferru o peddi di armali pi pruteggiri la turri dô focu nimicu, a lu nternu avìanu chiani culliati tra ri iddi cu li scali, ncapu avìanu nveci nu ponti mòbbili p'acchianari nnî mura. Usatu da lu 11° seculu a.C., nni l'anticu urienti, nta lu 4° seculu a.C. n Europa e in antichitati anchi nna l'stremu urienti, eranu màchini ri granni diminsiuni, comu lu trabbuccu, vinìanu spissu custruuti nnû campu di l'assèdiu, pigghiannu troppu tempu nni la custruzzioni. Putìanu raggiungiri granni altizzi, comu duranti lu pirìudu di Lissandru lu Granni d'unni arrivau a 53 metri, e 26 metri n ebbìca rumana ca cuntinìa puru catapurti, balista e muntuni.
Usu dî turri nnâ storia cancia
Usu anticu cancia
Li turri cchìu antichi foru rializzati da l'èserciti dû Mperu Niu-Assiru nnû 9° seculu a.C., n usu cu àutri òpiri d'assèdiu. Seculi dopu ca foru mpigati n Assiria, l'usu dî turri d'assèdiu si diffunniu n tuttu lu Meditirràniu. Li turri cchìu granni, comu li Elipuli di l'Assèdiu di Rodi (305 a.C.), putìanu èssiri avuti 135 peri e cu na larghizza di 67 metri. Chisti granni turri pi èssiri spustati cu facilitati avìanu bisognu di na crimagghiera. Nta st'assèdiu li turri vinninu divisi n liveddi uspitati da àutri òpiri comu la catapurta e la balista.
Sti turri vinninu scunfitti da Rodi criannu nu fussatu cu nu corsu r'acqua pi causari lu mpantanu dî turri nu fangu. L'assèdiu di Rodi è la dimustrazzioni ca li granni turri, avìanu bisognu d'un tirrenu chianu. Noltri castiddi ncapu na cullina eranu mpussibbili d'attaccari, simpricimenti a causa dâ pusizzioni, pirò li granni citati s'attruvavanu nnî vicinanzi dâ costa o di ciumi, chistu rinneva cchìu sèmprici l'attaccu chi turri. N àutri uccasioni vinìanu custruuti nnî navi pi l'assartu dû muru di na citati, comu nni l'Assèdiu di Cizicu.
Usu midievali e succissivu cancia
Cu lu crollu dû Mpèriu rumanu, e lu diclinu dû Mpèriu bizzantinu, l'usu dî turri d'assèdiu arrivau a lu sò màssimu duranti lu pirìudu midievali. Turri d'assèdiu vinninu utilizzati quannu li Avari assidiarunu nvanu Costantinòpuli nnû 626, comu cuntau Chronicon paschale. Li turri d'assèdiu divinninu puru cchìu travagghiati duranti lu pirìudu midievali. Nta l'assèdiu dû Casteddu di Kenilworth nnû 1266, 200 arceri e 11 catapurti vinninu utilizzati da na sula turri. Puru tannu l'assèdiu durau troppu (1 annu), ca lu renni l'assèdiu cchìu longu dâ storia ngrisi. Puru chisti pirò avìanu punti debbuli, e duranti la caruta di Costantinòpuli nnû 1453, li turri d'assèdiu uttumanu vinnini distruggiuti cu lu focu grecu. Li turri d'assèdiu divintaru facili da distruggiri cu lu sviluppari di granni cannuni nnû XV seculu.
Usu mudernu cancia
Addivintau raru viriri quacchi cosa d'assumigghianti a na turri d'assèdiu n ebbìca muderna, cunzidirannu ca nun vennunu cchìu utilizzati da li militari. Duranti l'assartu a lu vulu Air France 8969 diruttatu da lu 24 a lu 25 di dicèmmuru dû 1994, lu GIGN utilizzau passireddi mòbbili comu turri d'assèdiu contru l'aèriu. Lu 1° marzu 2007, la polizzia fu isata nnî liveddi supiriori dû palazzu cu nichi Gru a bannera, pirmittennu a la polizzia d'aviri nu ngressu nu palazzu uccupatu n manera illigali.
Bibbliugrafìa cancia
- Castle: Stephen Biesty's Sections., Dorling Kindersley. ISBN 978-1-56458-467-0
- Siege Warfare in the Roman World, 146 BC–AD 378, Osprey Publishing. ISBN 1-84176-782-4
- The Walls of Constantinople, AD 324–1453, Osprey Publishing. ISBN 1-84176-759-X.
- Russian Fortresses, 1480–1682, Osprey Publishing. ISBN 1-84176-916-9
