Astrunàuta
Un astrunàuta, cosmunàuta o taikonàuta è un cristianu ca viaggia ntô spazziu, o ca veni traspurtatu di quarchi cosa chi lu fà. Li rèuli pi stabbiliri lu significatu di «viaggiu ntô spazziu» sunnu diversi. Nnî Stati Uniti vennu cunziddirati astrunàuti chiddi chi sùpiranu n'autizza di 50 migghia (circa 80 km). Mmeci la Fidirazzioni Ntirnazziunali Ariunàutica (FAI) difinisci voli spazziali chiddi chi sùpiranu li 100 km. Ô 13 di giugnettu 2007 un tutali di 466 pirsuni s'hannu accucchiatu pi di cchiù di 30.000 jorna ntô spazziu (secunnu â difinizzioni miricana), cumpresi 100 jorna di passijati spazziali. Secunnu â FAI, di astrunàuti cci nni sunnu mmeci 460. Li pirsuni chi finadora s'hannu cumpritatu viaggi ntô spazziu vènunu di 39 paisi.
La storia
canciaLu primu òmunu ntô spazziu fu lu suvièticu Yuri Gagarin ntô 1961. Quarchi misi doppu li miricani mannaru puru iddi lu primu òmunu ntô spazziu. Ricintimenti li cinisi rinisceru a mannari cu menzi propri equipaggi umani ntô spazziu. Sti tri nazzioni sunnu appidora li suli chi si fìdinu a mannari òmini ntô spazziu.
Li menzi di trasportu
canciaLi primi òmini ntô spazziu usàvanu razzi a usu ùnicu, e l'astrunàuti riturnàvanu ntâ terra ntî capsuli custruiti apposta. Òi li russi mannuru l'òmini ntô spazziu ntî naviceddi Soyuz. Li miricani ùsanu lu Shuttle.
Li cinisi ùsanu lu Shenzhou. La cursa ô spazziu è cumunqui graputa ê privati. Già na mprisa privata miricana riniscìu ntô 2004 a purtari n'òmunu ntô spazziu supra lu Space Ship One, na speci d'ariupranu custruitu pi stu scopu.
