Orléans

Orléans

Nomu ufficiali:	Orléans
Paisi:	Francia
Riggiuni:	Région Centre
Dipartimentu:	Loiret
Aria:	km²
Abbitanti:	263 292
Dinsità:	ab./km²
CAP:	45000 e 45100

Orléans è un cumuni francisi situatu nnû dipartimentu dû Loiret e ntâ Région Centre (la Riggiuni Centru). Li sô abbitanti si chiàmanu orleanisi ('n lingua francisi: orléanais).

Storia

Cenabum fu na citati gàllica conquistata di Cèsari ntô 52 a.C. e ricustruiuta â rumana. Lu mpiraturi Aurelianu rifunnàu a citati e lu sò nomu è na deformazzioni dû nomu di chistu mpiraturi.

Ntâ l'èbbica merovincia Orléans fu capitali dû regnu.

Ntâ l'èbbica capitincia, Orléans fu capitali di na contea e doppu dûn ducatu dî Valois-Orléans. La famigghia dî Valois-Orléans accedi ô tronu di Francia cu Luiggi XII e Franciscu I.

Ntô 1108, Luiggi VI lu Grossu, ricevi lu sacru ntâ cattidrali di Orléans di l'arcivescovu di Sens. E' unu dî rari sacri capezziani chi nun si fa a Reims.

Ntô 1429, li ngrisi occuparu a citati di Orléans. Giovanna d'Arcu, suprannuminata a Pulzella di Orléans, la libbiràu l'8 di maiu e accussì ci sunnu li Festi juvanniche (Fêtes Johanniques).

Dû 13 di dicèmmiru 1560 ô 31 di jinnaru 1561, ci foru li Stati Ginirali.

Giografìa

Orléans: lu ciumi Loira, la Cattidrali e lu Ponti Riali

Orléans s'attrova supra lu ciumi Loira (la Loire) e nni l'anni '70 si criau lu quarteri Orléans la Source, na dicina di chilòmitri a sud dâ citati.

Dèmuggrafìa

Abbitanti (1999): 263 292
Aria urbana (1999): 355 811 abbitanti

Ecunòmia

Dâ fini dû 2000 Orléans havi la sò prima linia di tramvìa (le Tram).

Nnustria farmacèutica
Miccànica
Agroalimentari
Àlittrònica
Logìstica

Pirsunaggi cèlibbri

Étienne Dolet (1509-1546), pueta;
Robert-Joseph Pothier (1699-1772), giurista;
Gustave Lanson (1857-1934), stòricu;
Charles Péguy (1873-1914), scritturi;
Raoul Blanchard (1877-1965), giògrafu;
Pierre Ségelle (1899-1960), Ministru dâ Sanitati ntô guvernu povvisoriu (1946-1967), Ministru dû Travagghiu (1949-1967), Sìnnacu di Orléans (1954-1959);
Jean Zay (1904-1944), polìticu, Ministru di l'Educazzioni Nazzionali dû Frunti Pupulari;
Isaac Jogues (1607-1664), missiunaru.

Munumènta turìstichi

La citati fu bummardata assai duranti la Secunna Guerra Munniali.

La Cattidrali Santa Cruci (Cathédrale Sainte Croix), custruiuta dû XIII ô XVI sèculu, fu distruiuta dî prutistanti duranti li Guerri di Riliggiuni. Arricustruiuta grazzî a Enricu IV, fu terminata ô principiu dû XIX sèculu
Lu Palazzu Groslot (Hôtel Groslot) custruiutu ntra lu 1549 e lu 1555 pû balivu Jacques Groslot ci murìu lu re Fanciscu II ntô 1560. Dû 1790 ô 1982 fu sedi dû municipiu
La Casa di Giovanna d'Arcu (Maison de Jeanne d'Arc) unni campàu dû 29 di aprili ô 9 di maiu 1429, fu arricustruiuta doppu li bummardamenti dâ Secunna guerra munniali
La Cripta Saint Aignan dî X e XI sèculi
La Cripta Saint Avit dî XI e XII sèculi
La Chiazza dû Martroi (Place du Martroi), cori simmòlicu dâ citati, cu, ntô centru, na granni statua equestri di Giovanna d'Arcu
Lu Palazzu Cabu (Hôtel Cabu), macari chiamatu Casa di Diana di Poitiers, custruiutu di Philippe Cabu ntô 1547, cu l'architettu Androuet du Cerceau. Oggi è Museu Stòricu e Archiològgicu di l'Orleanisi
Lu Museu dî Beddi Arti (Musée des Beaux Arts)

e tanti àutri palazzi privati e li jardini pùbbrici

Gastrunumìa

Lu Meli, lu Cotignac d'Orléans (carameli a basi di cutugnu) e l'Acitu

Citati Gimillati

A citati di Orléans è gimillata cu: