Munumenti e Musei di Catania

 chiazza ô Domu (chianu di l'aliafanti) cancia

 
Cattidrali di Sant'Àjta

Lu munumentu cchìu mpurtanti di Catania è la chiazza dô Domu (o, comu veni chimatu dê catamisi, "û chianu"), pruggittatu di Vaccarini. L'armuniusu aspettu baroccu di sta chiazza è datu di li difici ca ci sunnu ntornu e a li longhi pruspittivi aperti di li granni strati rittilinii ca di ddocu partunu. Fu criata nta la ricustruzzioni dâ cità, dopu lu trimotu dû 1693. Havi la chianta rittanculari e ô centru c'è la funtana dô Liotru, sìmmulu dâ cità, fatta di na stàtula di un liafanti 'n petra làvica d'èbbica rumana ca teni ntâ schina n'ubilliscu d'urìggini eggizzianu (macari sta funtana vinni sistimata nta stu modu di Vaccarini).

Ô Chianu s'attrova la cattitrali diticata a Sant'Àjta, la patrona dâ cità; la sò custruzzioni vinni accuminciata ntô 1091 dô Conti Ruggeru lu Nurmannu e appoi aripiggghiata ntô 1169; sdirrubbata dû tirrimotu dô 1693 e n'àutra vota aripigghiata di Vaccarini ntô 1736; lu sò cumpritamentu s'eppi ntô 1758.

 
Palazzu dê Chèrici e, a manu manca, Porta Uzeda

Ô Domu, sempri fattu di Vaccarini, c'è lu Palazzu Sinatoriu (o dê liafanti), unni c'è la sedi dû Municipiu e 'n facci a chistu di c'è Palazzu dê Chèrici, òpira chista di l’architettu Alozu di Benedetto, fattu ntê primi dô 700; a manu manca c'è la Porta Uzeda, custruita ntô 1695 'n unuri dû viciré spagnolu Paceco de Uzeda.

A manu ritta dô Palazzu dê Chèrici c'è la Funtana di l’Amenanu, òpira ntô 1867 dô sculturi Titu Angelini: l'acqua ca ci scurri è chidda dû ciumi Amenanu. La funtana veni chiamata dè catanisi, la funtana di “l’acqua a linzolu” pi lu velu di l’acqua ca forma, certi voti cuntìnuu.