Pervigilium Veneris
Pervigilium Veneris ("La vigghia di Vèniri") è nu puimuzzu 'n lingua latina addidicatu a Vèniri.
È nu carmi di auturi anònimu, unni veni cilibbrata la fiura di Vèniri comu patrona di la vita e di la rinasciuta nti na festa a Hybla , na citati di la Sicilia ca nti lu testu si dici d'èssiri vicinu l'Etna.
Sunnu pigghiati miti e temi ca di cuntinuu cumpàrinu nti la littiratura latina, l'auturi esalta Vèniri nti nu cantu unni la tiritera è l'elimentu principali:
(LA) « Cras amet qui numquam amavit - quique amavit cras amet »
|
(SCN) « Amassi dumani cui mai hà amatu e dumani amassi cui hà amatu »
|
Macari siddu ammenzu a tanta filicitati e vita a la fini spunta nu finali amaru unni lu pueta si lamenta d'aviri pirdutu la fìmmina amata.
Prubblemi di datazzioni e attribbuzzioni cancia
L'òpira hà avutu granni furtuna nti li sèculi picchì veni cunzidirata di tutti unu di l'ùrtimi cumpunimentu di la littiratura latina pagana. La datazzioni di l'òpira hà statu sempri na prubblema; li studiusi sunnu appricati supra dui tesi, macari siddu n'hannu spuntatu àutri; li dui tesi principali sunnu dui:
- l'attribbuzzioni a Floru, pueta e littiratura di l'etati di Traianu, ca è la tesi macari cchiù giusta sicunnu li studiusi;
- l'attribbuzzioni a Tibbirianu, pueta di lu IV sèculu d.C.
La struttura di lu puema ni fa pinzari a lu tardu mpiru, macari ca novi tiurìi fannu pinzari a la prima mitati di lu III sèculu, quannu lu cultu di Vèniri era ancora assai spargiutu; nti lu puema nun cci sunnu elimenti ca ni ponnu purtari a lu IV sèculu o, sicunnu cirtiduni, a lu V sèculu d.C.; l'aria di lu puimuzzu è luntana di lu scuru di l'ùrtimi sèculi di lu Mpiru. Lu cantu rapprisenta n'òpira di preggiu nti lu cuntestu di la littiratura mpiriali rumana, forsi la sò datazzioni s'hà purtari a lu II sèculu e a lu III sèculu, ma no a lu IV o V, comu si pinzava prima.
Lu cantu è chinu di la cuntintizza c'accumpagnava li cilibbrazzioni di Vèniri nti lu Mpiru e ritrai na sucitati 'n paci e filici.
Bibbliugrafia cancia
- La veglia di Venere. Pervigilium Veneris, ntruduzzioni, traduzzioni e noti di Andrea Cucchiarelli, (Classici Greci e Latini) BUR Rizzoli, 2003.) ISBN 8817106356
Lu testu 'n latinu e la traduzzioni 'n sicilianu cancia
(LA) « Cras amet qui numquam amavit quique amavit cras amet.
Ver novum, ver iam canorum, vere natus orbis natus est, Cras amet qui numquam amavit quique amavit cras amet. Tunc cruore de superno spumeo pontus globo Cras amet qui numquam amavit quique amavit cras amet. Ipsa gemmis purpurantem pingit annum floridis, Cras amet qui numquam amavit quique amavit cras amet. Ipsa Nymphas diva luco iussit ire myrteo: Cras amet qui numquam amavit quique amavit cras amet. Conpari Venus pudore mittit ad te virgines. Cras amet qui numquam amavit quique amavit cras amet. Iussit Hyblaeis tribunal stare diva floribus; Cras amet qui numquam amavit quique amavit cras amet. Et recentibus virentes ducat umbras floribus. Cras amet qui numquam amavit quique amavit cras amet. Ipsa Troianos nepotes in Latinos transtulit: Cras amet qui numquam amavit quique amavit cras amet. Rura fecundat voluptas, rura Venerem sentiunt; Cras amet qui numquam amavit quique amavit cras amet. Ecce iam subter genestas explicant agni latus, |
(SCN) « Amassi dumani cui mai hà amatu e dumani amassi cui hà amatu.
Nova primavera, primavera di li canti, nti la primavera nascìu lu munnu, Amassi dumani cui mai hà amatu e dumani amassi cui hà amatu. Dunca di lu sangu divinu lu mari nti nu globbu di spuma Amassi dumani cui mai hà amatu e dumani amassi cui hà amatu. Idda, la staciuni ca si fa russa di gemmi e di ciuri, Amassi dumani cui mai hà amatu e dumani amassi cui hà amatu. La dea stissa hà urdinatu a li Ninfi di jiri nti lu voscu di mirtu; Amassi dumani cui mai hà amatu e dumani amassi cui hà amatu. Vèrgini di stissu pudori manna a tia Vèniri; Amassi dumani cui mai hà amatu e dumani amassi cui hà amatu. La dea urdinau ca lu palcu fussi jisatu nta li ciuri di Ibla; Amassi dumani cui mai hà amatu e dumani amassi cui hà amatu. Stinnissi nti li ciuri ùmmiri virenti. Amassi dumani cui mai hà amatu e dumani amassi cui hà amatu. Idda purtau li niputi Trujani ntra li Latini, Amassi dumani cui mai hà amatu e dumani amassi cui hà amatu. Lu disìu ficunna li campagni, li campagni sèntinu Vèniri; Amassi dumani cui mai hà amatu e dumani amassi cui hà amatu. Eccu, già sutta li ginestri ammùstranu lu ciancu li tàuri: Amassi dumani cui mai hà amatu e dumani amassi cui hà amatu. |