Raffadali

Raffadali


Muttu: Ad astra
Nomu ufficiali:	Raffadali
Riggiuni:	Sicilia
Pruvincia:	Girgenti
Cuurdinati:	37°24'17"N, 13°32'2"E Ammustra ntâ mappa
Superfici:	22 km²
Abbitanti:	13.492
Dinzitati:	613 ab./km²
Cumuni cunfinanti:	Girgenti, Joppulu Giancaxiu, Sant'Àngilu Muxaru, Santa Elisabetta
CAP:	92015
Prifissu telefònicu:	+0922
Situ ufficiali:	http://www.comune.raffadali.ag.it/

Raffadali (o Rafadali ntâ parrata lucali) è un cumuni di 13.492 abbitanti dâ pruvincia di Girgenti.

Storia

Abbitatu dû pirìudu neolìticu, lu tirritoriu 'n capu ô quali sorgi Raffadali, porta tistimunianzi dî vari culturi ca lu pupularu. Tra li scuperti archiològgichi cchiù ntirissanti, arricurdamu li cèlibbri "vìrgini di Businè". Li nutizzi certi supra Raffadali accumènzanu a pàrtiri dû pirìudu àrabbu, èbbica ntâ quali asistìa un casali riccu chiamatu "Rahal-Afdal", zoè casali ccillintìssimu, rinumatu pi la ricchizza dâ pruduzzioni agrìcula e la biddizza dâ pusizzioni. Cunquistata dî Nurmanni ntô 1095 Raffadali addivintau fèudu dâ famigghia Montapertu, ntô tirritoriu di Raffadali s’attruvava la furtizza saracina di Guastanella ca risistìu a longu â cunquista nurmanna.

La citatina attuali vinni funnata supra li ruvini dû casali anticu. Ntô 1507 Petru Montapertu uttinni dû Re Firdinannu lu "jus populandi" pâ spanzioni di l'agglumiratu urbanu, e accuminzau li travagghi di cunzulidamentu dû casteddu e di custruzzioni dâ Matrici. Ntô 1649 Giuseppi Niculò Montapertu, ntervinni pi riprìmiri na rivolta dî girgintani contra a lu vìscuvu Tràjna accusatu di custrìnciri la pupulazzioni â fami. Pi primiari lu curaggiu e la fidiltati dî Montapertu, Filippu IV di Spagna nzignìu la famigghia fiudataria di Raffadali dû tìtulu di Prìncipi, elivannu macari lu fèudu ô rangu di principatu. L'ùrtimu signuri di Raffadali fu Sarvaturi Montapertu Valguarnera.

Monumenta

Ntâ Matrici, n fasi di ristàuru cunzirvativu, si ponnu ammirari picca òpiri d'arti di valuri. N particulari nta la cresia è sarvatu un sarcòfagu rumanu dû II sèculu d.C. e la stàtua di lignu dâ Madonna dî Nfermi, prubbabbirmenti òpira di Niculò Buttafuocu (o comu egghiè pittata d’iddu), e c’acchiana ô 1585. Tra l’àutri cresi s’havi a arricurdari la cresia di Santu Giuseppi, cû sò fruntali baroccu splèndidu, e la cresia dû Rusariu, ristaurata ricentimenti.

Cucina

Lu piattu tìpicu di Raffadali è lu "maccu", passatu di favi sicchi.

Citatini famusi

Tra li citatini raffadalisi cchiù canusciuti ci sunnu:

Cèsari Sessa, Sinnacalista e Parramintari nazziunali e riggiunali.
Franciscu Spotu, Riliggiusu.
Sarvaturi Di Benedettu, Parramintari nazziunali e riggiunali.
Sarvaturi Cuffaru, ex Prisidenti dâ Riggiuni Siciliana.

Curiusitati

Stu paisi si carattirizza picchì avi na calata tutta sò, ca nun assumigghia pi nenti a chiddi di li paisi vicini, quannu pàrranu pari ca càntanu. È puru lu paisi unni nascìu lu pueta e riggista, Mimmo Galletto (Domenico Alvise Galletto).