Lu Simetu (116 Km) é lu secunnu ciumi chiù longu ntâ Sicilia dopo l’Imera; anveci, pi la grannizza di lu bacinu idrugràficu, è ô primu postu e ntirissa li tirritori di quattru pruvinzi (Catania, Missina, Castrugiuvanni e Sarausa).

La vucca ro Simetu

E’ furmatu di dui "trunchi " muntani ca vènunu dê munti Nèbbrudi: lu turrenti Saracena, longu 20 Km e ca si forma a n’autizza di 1.700 m., nta la Serra di lu Re, ammeri ô munti Soru, e lu turrenti Cutò, ca nasci a 8 Km chiù a ovist. I dui "truncuni" s’ancòntranu a 7 Km a nord di Bronti furmannu lu Simetu.

Doppu lu Cutò, lu Simetu scurri agghiri sud arricugghennu tantìssimi affruenti, lu primu ciumi e lu Truina, cu lu sboccu versu lu ponti di Cantarèa.

Assai beddi sunnu li goli di l’ "ingruttatu làvicu dû Simetu" a ovist di Bronti; ccà lu ciumi scavò ntô basaltu làvicu di antichi arruzioni pre-etnee, nu solcu prufunnu dicini di metri, strittu ntra virtigginusi pareti virticali.

Doppu nu ponti, dittu di li Saracini, lu ciumi casca pi quarchi vintidui metri,(la cascata veni chiamata "Puliceddu"), furmata da lu scazzamentu prugrissivu di la lava ca cuntinua a crullari chianu-chianu.

Pi 30 chilòmitri lu cimu scurri nta nu modu turtuosu e lu pircorsu furìa e si storca ora a manu dritta e ora a manca e a 3 chilòmitri a sud-ovist di Adranu, arricogghi lu Sarsu (ca nun è lu ciumi cû stissu nomu Salsu dâ Sicilia uccidintali).

Jennu agghiri sud, doppu àutri 50 chilòmitri, quannu si trova a quarchi 8 chilòmitri di la costa, accogghi n’àutru affruenti: lu Dittàino; a 2 chilòmitri, pi finiri, iddu ncontra l’ ùrtimu grossu affruenti, lu Gornalunga, ca nasci nta li cullini tra Chiazza Armerina e Valguarnera.

Sbocca ntô mari Joniu, 12 chilòmitri a sud di Catania.

Mpunenti travagghi si fìciru pi lu sfruttamentu di li sò acqui (sistema idruelèttricu dô Salsu-Simetu, rializzatu di l’Enti Sicilianu di alittricità).

Lu Simetu, ca l’Àrabbi chiamaru "ciumi di Musè" , sarva lu sò caràttiri urigginariu di turrenti, zoè picca acqua ntâ astati e chini nvirnali ca, o spissu, fa danni a li tirreni vicini.

Lu ciumi havi na purtata media di 25 mc. o secunnu. L’acqui dô bacinu dô Simetu, nu tempu facèvunu mòviri tanti mulini; ancora oggi st’acqui sunnu utilizzati pi irrigari li agrumeti.

Nta la foci dû Simetu, cu Dicretu Riggiunali, vinni stituita l’Oasi naturali ca si stenni versu sud ntirissannu i laghetti di Guarnazza e Gornalunga.

La viggitazzioni cancia

Lu Simetu è formatu di vari habitat ca hannu pirmessu la furmazzioni di na ricca viggitazzioni.

Nta la parti àuta di l'acqui li spondi sunnu ricuperti di na fitta viggitazzioni furmata di canni palustri, mentri nta la parti vascia li rivi sunnu cumpritamenti scuperti.

L’ùrtima graciazzioni purtò la nàscita di nà nova speci di àrvuli nta la zona dô Simetu , li Agrifogghi.

L’armali cancia

L'ambienti riccu di speci d’armali di preda (cunigghi sirvaggi e lepri), desi la pussibilità a l'armali, comu la vorpi e la dònnula, di vìviri ntô tirritoriu di lu Simetu.

Ntô casteddu ora sdirubbatu di lu duca di Mustarjancu vivi na numirusa culonia di taddariti ca prùspira grazzi a la granni prisenza di nzetti ca si tròvanu nta la zona paludosa.

Ci sunnu macari mortìssimi rèttili comu la Biscia, la Vìpira, lu Colubru Liopardinu, la Lucèrtula siciliana, lu Ramarru e la Nutrici di lu cullari, ca ô cuntrariu di àutri rèttili ccà alincati, è nu sirpenti marinu e vivi ntô ciumi.

Ma la chiù granni parti di l’armali sunnu aceddi.


 
Wikimedaglia
Chista è na vuci nzirita nni l'artìculu n vitrina, zoè una dî mègghiu vuci criati dâ cumunità.
Fu arricanusciuta lu 2007

S'hai traduciutu n'artìculu o hai criatu na vuci e riteni ca sia lu casu di fàrila canùsciri picchì è cumpreta n tuttu, signàlila. Naturalmenti, sunnu boni accittati suggirimenti e canciamenti chi mìgghiùranu lu travagghiu.

Signala na vuci          Archiviu         Talìa tutti l'articuli n vitrina

Catigur1ia:Ciumi