Dècimu Juniu Juvinali

Dècimu Juniu Juvinali ('n lingua latina Decimus Iunius Iuvenalis) (Aquinu, ntra lu 55 e lu 60 - Roma, doppu lu 127) fu nu pueta e ritori rumanu.

Fruntispizziu di John Dryden, Li Sàtiri di Dècimu Juniu Juvinali e Àulu Persiu Flaccu

Biugrafìa cancia

Li nutizzi di la sò vita sunnu picca e mancu sicuri, si ponnu pigghiari di li rari cosi autubiugràfichi ca cci sunnu nti li sò sidici Sàtiri scrivuti ccu l'esamitri, junciuti nzinu a nuatri e di cirtiduni epigrammi didicati a iddu di lu sò amicu Marziali.

Juvinali nascìu ad Aquinu, nti lu Lazziu miridiunali, di na famigghia binistanti ca cci pirmittìu d'arriciviri na bona aducazzioni ritòrica. Nti la prima di li Sàtiri, datàbbili avveri lu 100 d.C., nun si cunzidira cchiù iuvenis ("carusu") (v.25) - e chissu ni fa capiri ca avissi comu mìnimu quarantacinc'anni - e la sò data di nasciuta si pò mèttiri ntra lu 50 e lu 60. Avveri li trint'anni accuminciau forsi a fari la prufissioni di avvucatu, d'unni pirò nun appi li vadagni ca s'aspittava, e doppu si cummincìu a didicàrisi a la scrittura, avveri li quarant'anni.

Campau suprattuttu a l'ùmmira di l'òmini putenti, nti la traficusa pussizzioni di cliens, privu di libbirtati pulìtica e di autunumìa ecunòmica: è forsi chista la scaciuni di li pissimìsimu ca inchi li sò sàtiri e di l'eterna nustalgìa di li tempi antichi. Scrivìu nzinu a lu jùnciri a lu putiri di lu mpiraturi Adrianu e nun si sapi ccu cirtizza la data di la sò morti, sicuramenti doppu lu 127, ùrtimu annu ca si pò virificari di li sò òpiri.