Sammuca

Sammuca
Muttu: Volat ad aethera virtus
Nomu ufficiali:	Sambuca di Sicilia
Riggiuni:
Pruvincia:	Girgenti
Cuurdinati:	37°38'52"N, 13°6'40"E Ammustra ntâ mappa
Superfici:	95 km²
Abbitanti:	6.159
Dinzitati:	65 ab./km²
Cumuni cunfinanti:	Busacchinu, Cataviddotta, Cuntissa, Giuliana, Menfi, Santa Margarita, Sciacca
CAP:	92017
Prifissu telefònicu:	+0925
Situ ufficiali:	http://www.comune.sambucadisicilia.ag.it/

Sammuca (Zabut n sicilianu) è un cumuni di 6.159 abbitanti dâ pruvincia di Girgenti distanti 89 km di Girgenti e 78 di Palermu.

Giografìa

Adaggiatu nta na cullina, Sammuca s’attrova ntâ Vaddi dû Belici a 350 m supra lu luveddu dû mari. Sammuca è circunnatu a nord-est di cullini e vuscheddi, tra li quali spicca la cima di Munti Ginuardu (978 m), a sud-ovest dî vaddi dû ciumi Carboj ca fòrmanu lu bacinu artificiali dû Lacu Aranciu. Li vòschira ca circùnnanu lu paisi sunnu ricchi di miti e di liggenni lucali.

Storia

L’urìggini dû nomu sunnu ancora ncerti. Li principali stori:

• Sammuca comu lu strumentu musicali grecu a furma di arpa o lu nchiantu dû centru stòricu dû paisi.
• Sammuca, dî chianti di sammucu, diffusi nta l’antichiati ntâ vaddi dû Lacu Aranciu.

L’urìggini dâ Sammuca muderna acchiànanu ô sbarcu dî musurmani n Sicilia ntô 827 e a l'agghicata di l'Emiru Al Zabuth lu Splèndidu ntô tirritoriu. Nta tèmpira cchiù antichi, l'ària era abbitata di l’Èlimi e dî Sicani. Chisti edificaru na citati nta l'autuchianu d’Adranon già ntô quartu sèculu a.C. dû quali arresta nu situ archiològgicu e nummarusi riperti di particulari valuri. Ntô 1863, ô nomu Sambuca vinni agghiunciutu "Zabut" n onuri dû sò funnaturi millinariu. Di stu pirìudu arresta lu Casteddu Zabuth cidutu prima â famigghia Barberini di Munriali (ntô 1185) e appoi â famigghia Beccadelli di Campuriali (ntô 1570); sulu ntô 1666 lu casali appi la nnipinnenza cumpreta. Attornu ô 1800 a Sammuca si forma nu gruppu di ntillittuali, tra li quali Emanueli Navarru. Lu salottu littirariu di stu centru nicu duna urìggini a discussioni supra l'arti e la littiratura: pari dû carteggiu tra Navarru e Capuana ca ccà nascìu lu virismu. Oi a tistimunianza dâ burghisìa firventi e vivaci dû tempu arresta lu tiatru dû 800: giuiellu n miniatura ancora attivu e funziunanti. Sambuca Zabut fu canciatu n Sambuca di Sicilia ntô 1923 n èbbica fascista e sutta tali nomu oi è canusciuta.

Panurama di Sammuca.

Econumìa

L’econumìa dâ zona è principarmenti a caràttiri agrìculu-pasturali. Mpurtanti è la pruduzzioni d’ogghiu cu l’autòctona « Nocellara del Belice ». Lu vinu, principali risursa di l’econumìa lucali, è pruduciutu di bona parti dâ pupulazzioni; di chistu nn’è tistimoni lu nùmmaru di cantini di pruduzzioni e di spurtazzioni ca diffùnninu li sò prudutti midemma ortri ucèanu e n Asia. Nortri, nummarusi sunnu l’addivamenti di pècuri e crapi ca cuntribbuìscinu â pruduzzioni di prudutti làttii lucali, tra li quali la vastedda dû Belici. Nfini, è òttima la pasticciarìa lucali, famusa pi li dui duci cchiù canusciuti: la torta di mènnuli e li minni di vìrgini.

Cultura

Tanti stili si ntrizzaru e di tanti èbbichi, Sammuca è tistimoni e nni porta li nzinghi gluriusi. Supra lu munti Adranoni sorgi lu cumplessu archiològgicu dû IV sèculu a. C. e l’anticu casali àrabbu nta l’ària di villiggiatura. Affacciati barocchi e palazzi dû 800 s’ammìscanu a nu centru stòricu d’ur ìggini àrabba ca li sprissioni cchiù vivi sunnu li setti vaneddi, la Matrici e lu Calvariu, rasti di l’anticu casteddu di l’Emiru. Mpurtanti macari lu sicintiscu Palazzu Panitteri (sedi dû Museu etno-antropològgicu) e lu Palazzu di l’Arpa (sedi dû Cumuni), la Cresia dû Carminu câ stàtua di màrmuru dâ Madonna di l'Udienza, e la Cresia di San Micheli cû fèrculu aquestri n lignu di San Giorgiu ca trafiggi lu draguni. Nzinga di na pupulazzioni attenta â cultura, è luTiatru Cumunali L'Idea e la Stituzzioni Gianbecchina. Fora dû centru stòricu, arrèstanu li turri antichi di Pandolfina e Cellaru e lu furtinu di Mazzallakkar dû quali emèrginu li turri ntê suli misi d’astati quannu lu liveddu dû laco s’abbascia.

Festi

La terza dumìnica di maiu si fisteggia Marìa SS di l’Udienza attraversu na prucissioni cincucintinaria ca passa pî vìi principali dû centru stòricu. Lu 23 d’aprili si fisteggia San Giorgiu, patrunu di Sammuca. Lu Venniridìa santu la prucissioni dû Cristu mortu siquutu dâ stàtua di Marìa SS. Addulurata e la succissiva Dumìnica di Pasqua ê 12:00 n chiazza si cèlibbra lu ncontru di Cristu cu La Madonna e San Micheli. Àutri prucissioni sunnu chidda di San Giuseppi (19 di marzu), Marìa SS. Bammina (la dumìnica cchiù vicina a l'8 di sittèmmiru), Santa Rita (dumìnica succissiva ô 22 di maiu). Àutra ricurrenza riliggiusa ma oramai priva di prucissioni è la Festa di Mar ìa Ss. dî Vassalli ca si cèlibbra lu 5 d’austu nta la cresia dû stissu nomu. Pi l'uccasioni veni distribbuuta la pasta chî favi sicchi chiamata "virgineddi".

Lu 13 di giugnu e lu 21 di sittèmmiru la fera di l’armali.

Turismu

L'econumìa dâ citatina, di tipu privalentimenti agrìculu-pasturali, subbìu nta l’ùrtimi anni na svolta (n senzu turìsticu), cu sforzi nutèvuli fatti dâ Proloco l'Araba Fenicia attraversu la prumuzzioni e la cullabburazzioni cu privati pâ criazzioni di strutturi ricittivi (Bed and Breakfast, ecc.), e la prisenza di tanti cantini pirmitt ìu lu ncrimentu dû turismu enogastronòmicu.

Giamillaggi

Sammuca è giamillata cu:

• Winter Haven, USA, dû 1984, n uccasioni dî munniali di sci nàuticu ca si tìnniru supra lu lacu Aranciu. Tutti li dui citati sunnu nfatti lijati a stu sport.