Magna Grecia

(Rinnirizzata di Magna grecia)
abbiccidariu St'artìculu è scrittu n sicilianu standard, si stai circannu l'artìculu scrittu n calabbrisi, vidi Magna Grecia/Calabbrisi.


La Magna Grecia ("Magna Graecia" n latinu, "Megalê Hellas / Μεγάλη Ελλάς" n grecu) è lu nomu di la zona di Talia di lu Sud chi fu anticamenti culunizzata di li Greci a cuminciari di lu sèculu VIII a.C. La Magna Grecia avìa comu citati li riggiuni di la Calabbria, Campania, Lucania e Pugghia Autri tirritori greci nta Talia sunnu nta li costi siciliani e nta li Marchi (Ancona) e nta lu Venetu (Adria).

Nta l'immàggini virièmu 'n Sicilia li dui divèrsi dialetti greci: nta lo Sud chiddu doricu e a lu Nord chiddu ionicu

La Magna Grecia nun va cunfunnuta la Sicilia greca

Storia cancia

 
Li culonî dâ Magna Grecia

Li greci si spustanu ntà l'Italia pi truvari novi terri ricchi, li primi câ vinnunu ntà Magna Grecia fonu li calcidesi câ funnanu Pithecusa (Ischia) e Kyme (Cuma) 'ntra lu 756 a.C. ed 743 a.C Autri citati 'mpurtanti fonu Rhegion (Reggiu), Sybaris (Sibari), Taras (Tarantu) e Kroton (Crotoni).

Li cità-statu cancia

L'organizzazioni amministrativa è la stissa dâ Grecia, chidda di poleis a citati statu.

L'ecanumìa cancia

Nta li cità dâ Magna Grecia, si sviluppau lu cummerciu, l'agricurtura e l'artiggianatu.

L'arti cancia

Di Grecia, l'arti, la littiratura e la filusufìa nfluinzaru la vita dî culoni. Tanti ranni pirsuni anu vissutu ntâ Magna Grecia, comu Pitàgura, Eschilu, Sòfucli e Platuni.

Lu sport cancia

Li culoni mannàvanu spurtivi di tutti li sport a li jòchira chi èranu a Olimpia e Delfi ntâ Grecia.

Lu diclinu cancia

Ntô sèculu III a.C. li culoni cuminzaru a diclinari nta lu sò splinnuri, lu mutivu principali è ligatu a la nova putenza: Roma.

Culoni grechi cancia

Calabbria cancia

Rhegion - Riggiu Calàbbria, Lakroi - Locri, Kroton - Crotoni, Kaulon - Monasteraci, Sybaris - Sibari, Krimisa - Cirò, Hipponion - Vibbu Valenzia, Metauros - Gioja Tauru, Medma - Rosarnu, Laos - Marcinara, Terina - S.Eufemia

Campania cancia

Pithecusae - Ischia, Kymai - Cuma, Neapolis - Nàpuli, Posidonia - Paestum, Elea - Velia (Novi Velia)

Lucania cancia

Metapontion, Metapontum - Metapontu

Pugghia cancia

Taras, Tarentum - Tarantu, Kallipolis - Caddhrìpuli

Sicilia cancia

Naxos - Giaddini-Naxos, Zankle - Missina, Syraka - Sarausa, Akragas - Girgenti, Gelas - Gela, Katane - Catania, Leontinoi - Lintini, Mègara Hyblaea - Mègara Iblea, Kamarina - Kamarina, Mylae - Milazzu, Akrai - Palazzolu Acrèidi, Himera - Imera, Selinus - Silinunti, Casmene, Eraclea Minoa, Lipari

Àutri riggiuni cancia

Ci fonu assai autri riggiuni taliani câ appinu 'nsidiamenti greci, ma nun fonu cunsidirati mai Magna Grecia, chissi su:

Ankon - Ancona

Hatria - Adria

  Purtali di lu Salentu – Jiti a l'artìculi di Wikipedia supra lu Salentu.
  Purtali di la Calabbria – Jiti a l'artìculi di Wikipedia supra la Calabbria.