Usu dâ «R» mmeci dâ «D»
Stu finòminu di la sustituzzioni di la «D» cu la «R» (p'asempiu: l'usu di "crìriri" mmeci di "crìdiri" o l'usu di "riàvulu" mmeci di "diàvulu") veni chiamatu macari rutacismu.
Diffusioni cancia
L'àrii principali unni s'attrova stu rutacismu sunnu li parrati di li zoni occidintali e urientali di la Sicilia.
Asempi cancia
araciu (adaciu)
staiu sturiannu (staiu studiannu)
parti ru munnu (parti dû munnu)
aja rittu sempri (haiu dittu sempri)
succeri (succedi)
rifatti (difattu)
riciunu (dìciunu)
riscisti (dicisti)
ri tutti i banni (di tutti 'i banni)
ra Sishilia (dâ Sicilia)
ratici (dàtici)
viriti (viditi)
riffirenza (diffirenza)
sulu r’iddhi (sulu d'iddi)
unn z’a firanu (nun s'a fìdanu)
rushi (duci)
ra nostrha (dâ nostra)
viristuvu (vidìstuvu)
riri (diri)
rishemu (dicemu)
riciu (diciu)
ramu (damu)
trarizzioni (tradizzioni)
si rici (si dici)
ri Palermu (di Palermu)
rumani (dumani)
si viri (si vidi)
araciu araciu (adaciu adaciu)
mpirugghiu (mpidugghiu)
renti (denti)
riscussioni (discussioni)
riscisti (dicisti)
ecc.
Nu finòminu prisenti nta àutri lingui cancia
Ci voli nutari ca stu finòminu funèticu nun è tìpicu sulu dû sicilianu, pirchì asisti nta àutri lingui neolatini, comu p'asempiu la lingua corsa ca havi li furmi:
chede / chere, chera (zoè 'n sicilianu: "chièdiri", "spiari")
madolla / marolla, marodda (zoè 'n sicilianu: "midudda", "mirudda")
ecc.
Rifirimenti ca ùsanu stu rutacismu cancia
Rifirimenti ca nun ùsanu stu rutacismu cancia
- Vucabbulariu di Camilleri, 1998 (l'usa sulu pi arcuni palori)
- Vucabbulariu di Lucio Zinna - Antares Editrice, 2002 (l'usa sulu pi arcuni palori)
- Grammàtica di Bonner, 2001
Ntâ littiratura siciliana cancia
- Dî pruverbi siciliani cugghiuti di Giuseppi Pitrè:
- Zoccu hai di fari, fallu prestu.
- Oggi a mia, dumani a tia, semu tutti 'n cumpagnìa.
Sicilianu standard usatu ntâ wikipedia cancia
Raccumannamu di nun usari stu rutacismu. Nnâ lingua àuta la "d" nun si cancia 'n "r". Quinni ntâ Wikipedia scrivemu "di", "dumani", eccetra. Scrivemu la "d" p'evitari li cunfusioni comu "dispettu" (dispetto) e "rispettu" (rispetto), o "cura" (cura) e "cuda" (coda), o "rumani" (romani) e "dumani" (domani).