Usu dâ dittungazzioni dâ «O» accintata

Stu finòminu (p'asempiu: l'usu di "puortu" mmeci di "portu" o l'usu di "nuastru" mmeci di "nostru") veni chiamatu macari metafunèsi dâ «O» timàtica.

Diffusioni dâ dittungazzioni dâ "o" 'n "uo"

Comu ntô latinu (schola, rota, bonus, ecc.) e comu ntô corsu (bonu, cori, scola, ecc.), lu sicilianu rifiuta spissu stu dittongu dâ "o" (mentri lu talianu l'usa spissu). Li tri àrii siciliani unni s'attrova sta dittungazzioni di la «O» accintata sunnu la parrata di Giurgenti (Sicilia occidintali), la parrata di Enna-Caltanissetta (Sicilia cintrali) e la parrata di Ragusa (Sicilia urientali). E' puru prisenti stu finòminu nta la citati di Palermu (duvutu a la talianizzazzioni mpurtanti) mentri nun è prisenti nta lu restu di la pruvincia palirmitana.

Esempi cu sta dittungazzioni

buonu (bonu)

prupuonu (pruponu)

puocu (pocu)

si puonu (si ponu, si ponnu)

truovu (trovu)

uora uora (ora ora)

uò jautrhi cosi (o àutri cosi)

uò shiuri (o ciuri)

vuogghiu (vogghiu)

uò no? (o no?)

Rifirimenti ca ùsanu sta dittungazzioni

• Vucabbulariu di Piccittu, 1950-1980 (ma sulu p'ammustrati li variazzioni lucali)

Rifirimenti ca nun ùsanu sta dittungazzioni

• Grammàtica di Pitrè, 1870
• Dizziunariu etimològgicu di Giarrizzo, 1989
• Dizziunariu di Luigi La Rocca, 2000
• Grammàtica di Bonner, 2001
• Vucabbulariu di Lucio Zinna - Antares Editrice, 2002
• Vucabbulariu di Camilleri, 1998

Diffusioni dâ dittungazzioni dâ "o" 'n "ua"

Stu finòminu s'attrova nta vari parrati siciliani (comu p'asempiu nta chidda di Vaddilurmu PA).

Asempi cu sta dittungazzioni

cuamu (comu)

nuastru (nostru)

na puacu di (na pocu di)

vuannu (vonnu)

puannu (ponnu)

vuagghiu (vogghiu)

nnuamu (nnomu, nomu)

Rifirimenti ca nun ùsanu sta dittungazzioni

• Grammàtica di Pitrè, 1870
• Dizziunariu etimològgicu di Giarrizzo, 1989
• Dizziunariu di Luigi La Rocca, 2000
• Grammàtica di Bonner, 2001
• Vucabbulariu di Lucio Zinna - Antares Editrice, 2002
• Vucabbulariu di Camilleri, 1998

Ntâ littiratura siciliana

• Traduzzioni di William Shakespeare di Renzu Porcelli:

si p'aviri u me affettu idda m'arrobbi,

pi l'usu chi nni fai chi pozzu diri;

ma fatti diri chi nganni sulu a tia,

pigghiannu soccu lu to cori spreggia.

Latru gintili, stu furtu t'abbonu,

puru s'arrobbi a sula cosa chi haiu:

• Puisìa d'amuri di Nat Scammacca

Ora lu sai zoccu pò fari un omu

siddu avi la so truppa a ciancu.

• Dî pruverbi siciliani cugghiuti di Giuseppi Pitrè:

Cui bonu simìna, megghiu arricogghi.

Forti burrasca pocu dura.

Comu mi canti ti sonu.

Sicilianu standard usatu ntâ wikipedia

Raccumannamu di nun usari sti dittungazzioni di la «O» accintata.

Fonti usati

• I Diffirenzi principali ntra i parrati siciliani (a cura di J. K. "Kirk" Bonner)