Mutivi dî nostri scigghiuti ortugràfichi

Si vuliti sapiri pirchì usamu na forma siciliana littiraria mmeci di n'àutra, li risposti a li vostri addumannati s'attròvanu ccà sutta:

Riguardu a li cunzunanti

B

• Usu di «BB» mmeci di «B» doppu na vucali
• Usu dâ «V» nizziali mmeci dâ «B» nizziali
• Usu dâ «V» mmeci dâ «B» ô nternu di na palora
• Usu dâ «BB» ô principiu di na palora

C

• Usu dâ «G» duci mmeci dâ «C» duci‎
• Usu dâ «G» gutturali mmeci dâ «C» gutturali
• Usu dâ «CH» mmeci dâ «CL» o dâ «CR»
• Usu dâ «CH» spagnola pâ «CI» o pâ «CCI»
• Usu dâ «ZZ» mmeci dâ «CCI»
• Usu dâ «CK» mmeci dâ «CCH»
• Usu dâ «-CI-» ca veni dû latinu «-CE-»
• Usu dâ «CK» mmeci dâ «CH»
• Usu dâ «-CI-» ca veni dû latinu «-CI-»
• Usu dâ «KJ» mmeci dâ «CHI»
• Usu dâ «-ZI-» ca veni dû latinu «-CE-»
• Usu dâ «KK» mmeci dâ «CCH»
• Usu dâ «KK» mmeci dâ «CC»
• Usu dâ «Ç» pû sonu sicilianu ca veni dû sonu latinu «FL»
• Usu dâ «SC» pâ «C» duci
• Usu dâ «-CE-» ca veni dû latinu «-CE-»
• Usu dâ «X» pâ «C» duci
• Usu dâ «-ZI-» ca veni dû latinu «-CI-»
• Usu dâ «Č» pâ «C» duci
• Usu dâ «CH» davanti â «A» «O» «U»
• Usu dâ «KH» mmeci dâ «C» dura

D

• Usu dâ «R» mmeci dâ «D»

• Usu dâ «D» davanti â «R»

• Usu dâ «DRH» mmeci dâ «DR»

• Pirduta dâ «D» ntervucàlica

• Raffurzamentu dâ «D» ntervucàlica

• Usu dâ «DHR» mmeci dâ «DR»

• Usu dâ «DD» ô principiu di na palora

• Usu di l'assimilazzioni dâ «DR» n «RR»

G

• Usu dâ «C» gutturali mmeci dâ «G» gutturali ("loncu" mmeci di "longu")

• Usu dâ «C» duci mmeci dâ «G» duci ("manciari" mmeci di "mangiari")

• Usu dâ «G» davanti â «R»

• Usu dâ «G» aspra a lu nizziu di li palori

• Usu dâ «G» aspra ammenzu di li palori (pi sapìrinni chiossai liggìtivi la pàggina Pirduta dâ «G» ntervucàlica)

• Usu dâ «GU»

• Usu di «GGI» mmeci di «GI» doppu na vucali

• Usu di «GGHI» mmeci di «GLI»

• Usu di «GLI» mmeci di «GGHI»

• Usu di «GL» mmeci di «GLI»

• Usu dâ «GH» davanti â «A» «O» «U»

• Usu dâ «GH» mmeci dâ «GL» o dâ «GR»

• Usu dâ «Ñ» mmeci dâ «GN»

• Usu dâ «NGN» mmeci dâ «GN»

• Usu dâ «-ZI-» ca veni dû latinu «-GI-»

• Usu dâ «NY» mmeci dâ «GN»

• Usu dâ «GG» pû radduppiamentu dâ «G» nizziali

• Usu dâ «NJ» mmeci dâ «GN»

• Usu dâ «NH» mmeci dâ «GN»

H

• Usu dâ «H» raffurzativa

• Nzirzioni dâ «H» raffurzativa

• Usu dâ «H» muta

L

• Usu dâ «DD» mmeci dâ «LL»

• Usu dâ «DD» o dâ «GGH»

• Usu dâ «L» prima d'un cunzunanti p'asempiu: "altaru"

• Usu dû rutacismu dâ «L» doppu la «R»

• Usu dû rutacismu dâ «L» ntervucàlica

• Usu dû rutacismu dâ «L» tra cunzunanti e vucali

M

• Usu dâ «MB» ô nternu dî palori
• Usu di «-MMIR-» ca veni dû latinu «-MBR-»

N

• Usu dâ «ND» ô nternu dî palori

• Usu dâ «NV» ô nternu dî palori

• Usu di «NZ» mmeci di «NS» p'asempiu: nzignari/nsignari

• Usu di «-NNIR-» ca veni dû latinu «-NDR-»

• Usu di «-NG-» o «-NC-» pû nessu latinu «-NG-»

• Usu dâ «MP» mmeci dâ «NF»

• Usu dâ «NJ» mmeci dâ «NGI»

• Usu dâ «RR» pâ «NR»

• Usu dâ «NY» mmeci dâ «NGI»

P

• Usu dâ «BB» mmeci dâ «P» doppu na vucali

Q

• Usu dâ «CA» mmeci dâ «QUA»

• Usu dâ «CHE» mmeci dâ «QUE»

• Usu dâ «CHI» mmeci dâ «QUI»

• Usu dâ «CO» mmeci dâ «QUO»

• Usu dâ «CU» mmeci dâ «QU»

• Usu dâ «CU» mmeci dâ «QUI»

• Usu dâ «CU» mmeci dâ «QUO»

• Usu dâ «CU» mmeci dâ «CHI»

R

• Usu di l'assimilazzioni cunzunantali dâ «R»

• Usu di l'assimilazzioni cunzunantali dâ «R» cu l'apparizzioni di na «I»

• Usu dâ «L» mmeci dâ «R»

• Usu dâ «RH» pû radduppiamentu dâ «R» nizziali

• Usu dâ «RR» pû radduppiamentu dâ «R» nizziali

• Usu dâ «RR» pâ «RN»

• Usu dâ «R» prima d'un cunzunanti p'asempiu: "armenu", mmeci di "almenu"

• Usu dâ «RB» pi la «RV» p'asempiu: "sarbari", mmeci di "sarvari"

• Usu dâ «RZ» mmeci dâ «RS»

• Usu di l'assimilazzioni dâ «RD» n «RR»

S

• Usu dâ «SB» pi la «SV» p'asempiu: "sbèniri", mmeci di "svèniri"
• Usu dâ sunurizzazzioni dâ «S»
• Usu dâ «SCI» mmeci dâ «SS»
• Usu dâ «SC» pâ «STR»
• Usu dâ «SR» pâ «STR»
• Usu dâ «STCR» pâ «STR»
• Usu dâ «STRH» pâ «STR»
• Usu dâ «ZZ» pâ «SS»

T

• Usu dâ «TRH» mmeci dâ «TR»
• Usu dâ «TŘ» mmeci dâ «TR»
• Usu dâ «-ZI-» ca veni dû latinu «-TI-»
• Usu dâ «THR» mmeci dâ «TR»
• Usu dâ «-CI-» ca veni dû latinu «-TI-»
• Usu dâ «TTR» mmeci dâ «TR»
• Usu di l'addibbuluta dâ «T»

V

• Usu dâ «V» a lu nizziu di li palori
• Nzirzioni dâ «V» tra dui vucali
• Usu dâ «BB» mmeci dâ «VV»

Z

• Usu di «ZZ» mmeci di «Z» doppu na vucali
• Usu dâ «ZH» mmeci dâ «Z»
• Usu dâ «ZZ» ô principiu di na palora
• Usu dâ «CZ» mmeci dâ «ZZ»
• Usu dâ «CZ» mmeci dâ «Z»
• Usu dî furmi 'n «-ZIA» mmeci dî furmi 'n «-ZA»

Àutru

• Usu dî littri duppricati ô principiu dî palori
• Usu dû dinamismu funèticu
• Usu dâ pròtisi nizziali «N»
• Usu dâ pròtisi nizziali «G»
• Usu dû spustamentu di cunzunanti
• Usu dû radduppiamentu cunzunànticu doppu lu prifissu «suvra» o «supra»
• Usu dû radduppiamentu cunzunànticu doppu lu prifissu «da»
• Usu dû radduppiamentu cunzunànticu doppu na vucali «accintata» ntô nternu di na palora
• Usu dû radduppiamentu cunzunànticu doppu na vucali nun «accintata» ntô nternu di na palora
• Usu di l'ènclisi nizziali
• Usu dû prifissu custanti «CUN» davanti â «J» o davanti â «I»

Riguardu a li vucali

A

• Pirduta dâ «A» ô principiu dî palori

• Usu dâ «A» davanti a li verbi siciliani

• Usu dâ «A» davanti a li nessi «SB» e «SC»

• Usu dâ dittungazzioni dâ «A» accintata

• Usu dâ «O» mmeci di «AU» ô nternu di na palora

E

• Usu dâ «E» sulu quannu è accintata

• Usu dâ dittungazzioni dâ «E» accintata

• Pirduta dâ «E» ô principiu dî palori

I

• Pirduta dâ «I» ô principiu dî palori
• Usu dâ «I» tra dui vucali
• Usu dâ «Ï» nta nu dittongu fàusu‎
• Usu dâ «Y» mmeci dâ «I» 'n pusizzioni finali
• Usu dâ «Y» mmeci dâ «I» ntervucàlica
• Usu di «-IUNI» mmeci di «-IONI»
• Usu di «-ISA» mmeci di «-ISI»

O

• Usu dâ «O» sulu quannu è accintata

• Usu dâ dittungazzioni dâ «O» accintata

• Pirduta dâ «O» ô principiu dî palori

U

• Pirduta dâ «U» ô principiu dî palori

• Usu dâ «Ü» nta nu dittongu fàusu‎

• Usu dâ «O» mmeci dâ «UA» ô nternu di na palora

• Usu dâ «U» prima d'un cunzunanti p'asempiu: "fàusu", mmeci di "falsu"

Àutru

• Usu dî vucali ncerti ntâ penùrtima sìllabba

• Usu dî vucali ncerti nta na sìllabba diversa di chidda penùrtima

• Pirduta di na vucali ô nternu dî palori

• Nzirzioni di na vucali tra dui cunzunanti

• Usu dû suffissu sicilianu «-iscu» ca veni dû latinu «-iscus»

• Usu dî vucali finali accintati

Riguardu a la littra semi-vucàlica «J»

• Usu dâ «J» 'n pusizzioni nizziali

• Usu dâ «J» doppu na vucali

• Usu dâ «J» 'n pusizzioni finali

• Usu dâ «J» doppu na cunzunanti

• Usu dâ «J» nta nu dittongu fàusu

• Usu dâ «J» nizziali mmeci dâ «BI» nizziali

• Usu dâ «J» nizziali mmeci dâ «CHI» nizziali

• Usu dâ «J» nizziali mmeci dâ «DI» nizziali

• Usu dâ «J» nizziali mmeci dâ «VI» nizziali

• Usu dâ «Y» mmeci dâ «J» ntervucàlica

• Usu di «HI» mmeci dâ «J» doppu la vucali «I»

Riguardu a li custruzzioni virbali

• Usu dî custruzzioni virbali cu «aviri»
• Usu dî participi passati nun cuntratti